Dördüncü Bölüm丨Derinlemesine Analiz Perp DEX：Hyperliquid、Aster、Lighter、edgeX

edgeX - Ünlü kripto market yapıcı Amber Group tarafından inkübe edilen Perp DEX

Bu nesil Perp DEX’ler, “GMX, DYDX” nesli Perp DEX’lerden temel olarak ayrışıyor. Ana konu hâlâ Perp DEX olduğu için başlıkta Perp DEX üzerinden tartışıyoruz.

Bu yazı, bir ay süren Perp DEX serisinin kapanış bölümü olup, Perp DEX F4’ün (DefiLlama veri sıralamasında ilk dört) son üyesi olan edgeX’e odaklanıyor ve tüm Perp DEX sektörünün mevcut durumu ile trendlerini ele alıyor.

Ana oyuncuların yapısı büyük ölçüde şekillendiği için, Perp DEX’in popüler anlatı dönemi de sona eriyor olabilir; sonradan gelenler için işler giderek zorlaşıyor.

Bugünkü DeFillama verileri (2025.10.20) şöyle:

Tüm Perp DEX’lerde 24 saatlik hacim 41B, OI ise 15B. Burada Hyperliquid hâlâ açık ara lider, OI’nin yaklaşık %50’sini elinde tutuyor; Aster yaklaşık %20, Lighter yaklaşık %10, edgeX ise yaklaşık %5,5. Yani F4 toplamda yaklaşık %85’lik bir paya sahip.

Geriye kalan yüzlerce Perp DEX ise kalan %15’i paylaşıyor, başat etki çok belirgin.

*Burada karşılaştırma hacim yerine OI sıralamasına göre yapıldı, böylece wash trading etkisi azaltılıp gerçek güce daha yakın bir tablo sunuluyor.*

Ayrıca OI ve hacim verilerinden OI/Hacim oranı türetilebilir; değer ne kadar yüksekse “gerçek trade ve kullanıcı sayısı o kadar fazla, değer düşükse wash trading o kadar fazla” anlamına gelir.

Burada Hyperliquid yaklaşık 1.5, Aster ve Lighter yaklaşık 0.19, edgeX ise yaklaşık 0.27.

Hyperliquid’in OI/Hacim oranı en yüksek, bu da kullanıcıların pozisyon tutma eğiliminin veya uzun vadeli pozisyonların fazla olduğunu gösteriyor; Aster ve Lighter’da yüksek hacim ama düşük OI, kısa vadeli trade ve yüksek devir oranı (saniyede aç-kapa, wash trading fazla); edgeX ise orta seviyede, OI/Hacim oranı 0.27 civarı, piyasa derinliği ve aktivitesi dengeli, biraz daha iyi ama Hyperliquid ile arada büyük fark var.

edgeX Points Trade Puan Programı

Lighter’a benzer şekilde, edgeX Points “haftalık yerleşim (şu an 20. hafta), katkıya göre çok boyutlu puan bölüşümü” ile gerçek trade ve ekosistem katılımını ödüllendiriyor;

Mevcut Open Season ağırlıkları: Hacim %60, davet/ambassador/etkinlik %20, kasa ve TVL %10, likidasyon %5, pozisyon (OI) %5; her Çarşamba 00:00 UTC’de yerleşim, sonraki hafta 08:00 UTC’de dağıtım.

Puanlama; hacim, davet edilen kullanıcı hacmi, pozisyon (OI), fonksiyon kullanım sıklığı gibi boyutları içeriyor, ağırlıklar değişebilir. Tüm ağ haftalık hacmine göre beş ödül havuzu var, genelde 150 bin veya 200 bin puan; gerçek değer değişken. Örneğin Open Season 20. haftada 13.668 adrese 300 bin puan dağıtıldı. Davet ve indirimde, tavsiye edilen kullanıcı 5 puan aldığında, tavsiye eden 1 puan (yani %20) alıyor. Sybil ve kurallar: wash trading/öz trade puan getirmez; platform anormal trade’leri hariç tutabilir. Resmi olarak: puanlama yöntemi ve ağırlıklar değişebilir.

Yüksek verimli “trade to earn” stratejisi (bilgilendirme amaçlı, yatırım tavsiyesi değildir, risk size aittir)

Tüm hacmi tek ana hesaba yoğunlaştır, VIP seviyesini yükseltip işlem komisyonunu düşürerek maliyeti azalt, öncelikli olarak emir girerek daha düşük komisyon elde et.

Lighter’da olduğu gibi, öz trade ve aşırı kısa vadeli dönüşlerden kaçın; pozisyon süresini makul uzatıp “hacim+OI” avantajı sağla.

eStrategy/eLP kasasına makul katılım ile “Vault/TVL %10” payı ve potansiyel getiri elde et. Resmi etkinlik ve ambassador programlarını takip et, “%20” ağırlık ekle. Kaldıraç ve likidasyon riskini sıkı kontrol et, likidasyon puanı sadece %5. Ayrıca NFT etkinliklerine isteğe bağlı katılabilirsin, operasyonel inovasyon, beğen. Resmi olarak NFT ve yönetim tokeni airdrop’a bağlı, toplam sadece 299. Ayrıca edgeX, Hyperliquid’in airdrop meme’ini örnek alabilir, trade to earn topluluğuna önceden biraz şeker verip teşvik edebilir.

Veri olarak, şu ana kadar toplam 3.471.363 Points dağıtıldı (Open Season 1–20. hafta).

edgeX Kullanıcı Dağılımı

Kullanıcı dağılımında, edgeX ve Aster’ın örtüşme oranı yüksek, ağırlık Asya’da, özellikle Çince ve Japon-Kore bölgelerinde; Aster artık Avrupa-Amerika kullanıcılarına odaklansa da ana güç hâlâ CN’de.

Aşağıdaki web trafiği verisine göre (kaynak: similarweb), Japonya ve Tayvan yarıdan fazlasını oluşturuyor, ayrıca Çin ana karasından VPN ile globalde dağılmış çok sayıda kullanıcı var, toplulukta CN oranı da az değil.

Kasa Karşılaştırması

HLP ve LLP gibi, eLP (edgeX Likidite Havuzu) edgeX’in likidite kasasıdır (aşağıdaki görsel).

Mevcut edgeX eLP geliri, pasif market yapıcı kârı, likidasyon ücreti ve platformun bir kısmı işlem komisyonundan geliyor. Sonraki aşamada, eStrategy ile bireysel trader veya kurumların yönettiği özelleştirilebilir fon havuzları gelecek. Bu noktada, eLP HLP ve LLP’ye göre bir aşama geride; HLP ve LLP’de hem “protokol kasası” hem “kullanıcı kasası” var.

Üçlü karşılaştırmada, Aster’ın ALP’si tartışmaya dahil edilmedi, ALP şu anda sadece Simple 1001x modunda kullanılıyor, hacmi birkaç on milyon.

Kasa TVL sıralaması (2025.10.20): HLP $628m birinci, LLP $503m ikinci (kullanıcı kasası hariç), eLP $147m üçüncü. Ayrıca, 1011 büyük düşüş döneminde, eLP ve HLP kârdaydı, LLP ise zarar etti (sonunda sadece biraz puan ödedi).

İşlem Komisyonu Karşılaştırması

Perp DEX F4’ün komisyon oranları farklı; kullanım senaryosunda, bireysel yatırımcı ve düşük frekanslılar Lighter Standard’ı (0 komisyon) seçiyor, yüksek frekanslılar Lighter Premium’u, pasif market yapıcı ve büyük hacimli işlemler için Aster veya Hyperliquid, fonlama oranı dalgalanmasına duyarlı olanlar için öncelik Aster ve Lighter. edgeX’in komisyon yapısı ise pek avantajlı görünmüyor.

Son olarak Perp DEX Sektörü Üzerine

FTX borsasının fonları kötüye kullanıp batması, birçok CEX’in kullanıcıyla karşılıklı bahis yapıp copy trading’de lider ile indirim paylaşması, K-line’ı keyfi değiştirme, piyasayı manipüle etme gibi olaylar, kullanıcıların merkezi borsalara (CEX) olan güvenini sürekli aşındırıyor, güven neredeyse sıfırlandı. Ayrıca, arz tarafındaki CEX’ler küresel uyumluluk ve regülasyon baskısıyla DEX/öz saklama yapısına geçiyor. Talep tarafında ise kullanıcılar güven, KYC ve DEX deneyiminin CEX’e yaklaşması nedeniyle yavaş yavaş DEX’e yöneliyor.

Perp DEX’in özü, CEX’in eşleştirme, likidasyon, risk kontrolü ve saklama işlevlerini doğrulanabilir yerleşim/kanıt katmanına taşımak ve düşük gecikme ile derinlik sağlamak. Temel fark “doğrulanabilirlik”; CEX’te emir önceliği, adil eşleştirme ve likidasyon bir kara kutu ve güvene dayalı; Perp DEX ise on-chain yürütme ve geçerlilik kanıtı ile “fiyat-zaman önceliği” ve “kurala göre likidasyon”u kriptografi ve sözleşme katmanında kendisi ispatlıyor, kötüye kullanımı azaltıyor. Saklamada, CEX fonları yönetiyor ve patlama/dondurma riski var; Perp DEX ise akıllı sözleşme ile saklama, öncelikli sıra/kaçış kanalı (priority tx) ile, kullanıcı özel anahtarı ile sistem bozulduğunda güvenli çıkış sağlıyor.

İnsana az, matematiğe çok güven; in math we trust, code is law blokzincirin temel anlatısıdır, Perp DEX ise açık, şeffaf ve değiştirilemez blokzincir ruhunu temsil eder.

Şu anda Perp DEX yapısı şekilleniyor. Hyperliquid derinlik ve performansta önde; Aster ve Lighter teşvik ve fonksiyon inovasyonuyla takipte; edgeX ise farklılaşarak mobil ve istikrarlı operasyon ile Asya’da itibar topluyor. Kazanma kriteri, kullanılabilirlik, ekosistem kaynaklarının uyumu ve teşviklerin sürdürülebilirliği; kullanıcılar kısa vadede çoklu platformda puan toplayabilir, uzun vadede ise projenin sürekli gelir üretimi ve topluluk bağlılığı önemli.

Anlatı ve rekabet açısından, Perp DEX’in popülerliği yavaşça azalıyor. Airdrop ile zengin olma penceresi büyük ihtimalle 2025’te kapanacak, sonraki dalga ise tahmin piyasası (YZi Labs son zamanlarda Prediction Market projelerine odaklanıyor, Hyperliquid’in son HIP-4’ü de Prediction Market ile ilgili). Trade to earn topluluğunda birçok kişi Perp DEX’in trade to earn’ini L2 dönemine benzetiyor, erken büyük getiri OP/ARB/STRK’deydi, sonradan geri çekme arttı; HYPE, ASTER, LIGHTER, edgeX getirisi azalabilir, sonradan gelenler ise “ters trade to earn”e daha açık. Perp DEX trade to earn’in “bir sonraki L2” olması mümkün. Bir yanda Hyperliquid ve Aster arasında yoğun rekabet, başat etki “F4” oluştu, diğer yanda gelecek yıl ana tema tahmin piyasasına kayabilir. Bu yıl sonuna kadar TGE yapamayan, yeni başlayan ve verisi zayıf, ekosistem çatışmalı ve arkasında güçlü destek olmayan Perp DEX’lere dikkatli yaklaşmak gerek, tabii gerçek vadeli işlemler kullanıcıları CEX’ten henüz TGE yapmamış Perp DEX’lere pozisyon taşıyarak birden fazla platformdan faydalanabilir.

Kendi Perp DEX’ini geliştiren CEX patronları hızlanmalı, hâlâ airdrop beklentisi buff’ı varken, meme airdrop, NFT mint, puan trade yarışması… bir buff dalgası yakalamak… hız mükemmellikten önemli.

Perp DEX trade to earn ile zengin olmak isteyenler, başat projelerde hızlıca etkileşim, kaliteli projelere agresif giriş, ilerledikçe işler zorlaşacak, bir dalga vurup hızlıca tahmin piyasası sektörüne geçmek… seçim çabadan daha önemli.

Son olarak, herkese bol kazançlar dilerim.

(Yukarıdaki sadece kişisel görüşlerdir, yatırım tavsiyesi değildir, hata varsa lütfen belirtin)