"Altın büyük yükseliş" in temel mantığını analiz etme

Yazı: Nathan Ma, DMZ Finance kurucu ortağı

2025'te altın fiyatı ons başına 4000 doları aştığında, birçok insan şunu fark etti: “muhafazakar” olarak düşünülen bu varlık, göz kamaştırıcı bir yükseliş yaşayarak sahne alıyor.

2001-2025 Yılları Arasında Altın Fiyatları ve Yıllık Getiri Oranı Geçmiş verileri incelediğimizde, altının yükseliş eğilimi net bir şekilde görülmektedir.

2019-2025 yılları arasında altın fiyatlarının hızla artış eğilimi

2019 yılından itibaren veriye odaklandığımızda, 2019'daki 1500 dolardan 2025'teki 4000 dolara kadar yıllık bileşik getiri oranının %18'den fazla olduğunu görmek zor değil; bu, çoğu geleneksel varlık sınıfının çok üzerinde.

Bu yükseliş tesadüfi değil, dört temel faktörün birleşik etkisinin kaçınılmaz sonucudur.

1. 2019 - Sistem Değişikliği: Basel Anlaşması (III) Altın Değerini Yeniden Tanımlıyor

Altın kaderinin dönüm noktası, “Basel III” adı verilen uluslararası bankacılık düzenleme belgesinde başlamaktadır.

2008 finansal krizinin ardından sunulan bu düzenleyici çerçeve, 2019 civarında dünya çapındaki büyük ekonomilerde tamamen uygulamaya konuldu. Temel hedefi oldukça açık: bankaların risklere karşı koyabilecek kadar yüksek kaliteli sermaye bulundurmasını sağlamak. İşte bu yeni düzenlemeler altında, altının durumu köklü bir değişim geçirdi.

Eski düzenleyici çerçevede, altın “üçüncü sınıf varlık” olarak sınıflandırılmıştır - bankaların altın tutması pahalı sermaye maliyetleri gerektiriyordu. Bu binlerce yıllık metal, modern finansal sistemde bir yük haline gelmiştir.

Ancak, Basel Anlaşması (III) devrim niteliğinde bir karar aldı: fiziksel altının risk ağırlığını resmi olarak sıfır olarak belirledi. Bu, bankaların risk değerlendirmelerinde altının artık nakit ve en iyi egemen borçlarla aynı sıralamada yer aldığı anlamına geliyor.

Bu değişiklik, bankaların altın tutma maliyetlerini doğrudan düşürdü ve bankaların altını yüksek kaliteli likidite varlıkları portföyüne dahil etmelerini teşvik etti. Altın, finansal sistemin merkezine geri döndü ve sonraki fiyat artışları için kurumsal bir temel oluşturdu.

İkincisi, 2022 - Rusya-Ukrayna Savaşı: 300 milyar doların dondurulmasıyla tetiklenen dolarizasyon karşıtı dalga

Eğer 2019'da Basel III, altın fiyatlarının yükselmesine zemin hazırladıysa, 2022'deki Rusya-Ukrayna savaşı motoru doğrudan ateşledi.

Rusya'nın yaklaşık 3000 milyar dolar döviz rezervi donduruldu ve bu durum tüm dünyaya "kredi"nin başka bir çöküş biçimini gösterdi - siyasi riskler karşısında, egemen devletin kredi garantisi ile desteklenen tahviller ve mevduatlar bir gecede kaybolabilir.

Bu olay, dünya genelindeki merkez bankalarının rezerv varlıklarının güvenliğini yeniden gözden geçirmesine neden oldu. Uluslararası Para Fonu verilerine göre, doların küresel döviz rezervlerindeki payı 2000 yılındaki %72'den 2025 yılında %58'e düşerek son otuz yılın en düşük seviyesine geriledi. Bu arada, %20'den fazla merkez bankası 2024 yılında önümüzdeki iki yıl içinde altın alımını artırmaya devam edeceğini belirtti.

Bu eğilim dünya genelinde belirgin bir şekilde ortaya çıkıyor. Hindistan Merkez Bankası, 2023-2025 yılları arasında 200 tondan fazla altın alarak, altın rezervinin oranını %8'e çıkardı; Polonya Merkez Bankası aynı dönemde yaklaşık 130 ton altın aldı ve “jeopolitik risklerin alım kararının ana faktörü” olduğunu belirtti; Singapur Para Otoritesi de 2024 yılında altın rezervlerini %15 artıracağını duyurarak finansal sistemin dayanıklılığını güçlendirmeyi hedefliyor.

Bu ülkelerin merkez bankalarının bu dizi eylemi, dünyanın derin bir rezerv varlık yeniden yapılandırmasından geçtiğini işaret etmektedir. Egemen kredi riskinin belirmesiyle birlikte, herhangi bir karşı taraf taahhüdü gerektirmeyen altın, ülkelerin yeni jeopolitik ortamda kaçınılmaz tercihi haline gelmektedir.

Üç, 3 yıllık pandemi - Para arzının aşırı artışı: Doların satın alma gücünün sürekli olarak seyrelmesi

Altının ani yükselişi, özellikle doların satın alma gücünün seyreltildiğini de yansıtıyor.

Teorik olarak, kıt bir fiziksel varlık olarak altın, belli bir ölçüde enflasyona karşı bir değer koruma aracı olarak işlev görebilir. Hükümetler büyük miktarda para bastığında alım gücü düştüğünde, altın kendi içindeki kıtlık nedeniyle daha fazla para birimi ile değerlenebilir.

Pandemi sürecinde, dünya genelindeki ana merkez bankaları eşi benzeri görülmemiş bir para genişletme politikası uyguladı. Fed'in bilançosu, 2020 yılının başındaki yaklaşık 4 trilyon dolardan 2022 yılındaki zirve döneminde neredeyse 9 trilyon dolara hızla genişleyerek %125'ten fazla bir artış gösterdi. Bu arada, ABD'nin M2 para arzı 2020-2022 yılları arasında 15 trilyon dolardan 21 trilyon dolara fırlayarak %40'tan fazla bir artışla, II. Dünya Savaşı'ndan bu yana en hızlı para artışını sağladı.

Tarihe bakıldığında, altının enflasyona karşı performansı her zaman etkili olmamış olsa da, belirli dönemlerde önemli bir rol oynamıştır. 1970'ler boyunca, Amerika “stagflasyon” ile mücadele ederken, Tüketici Fiyat Endeksi (CPI) yıllık ortalama %7,1 artış göstermiştir. Bu dönemde, altın fiyatları 1970'te yaklaşık 35 USD/ons'tan, 1980'deki zirve olan yaklaşık 670 USD/ons'a fırlamış ve %1800'den fazla bir artış göstermiştir.

2021-2023 yılları arasında, Covid-19 sonrası tedarik zinciri darboğazları ve büyük ölçekli mali teşvikler küresel enflasyonu artırdı. ABD CPI, 2022 yılı Haziran ayında %9.1 ile 40 yılın zirvesine ulaştı. Bu süreçte, Fed'in hızlı faiz artışları altın fiyatları üzerinde baskı oluşturmasına rağmen, yüksek enflasyon ortamı altına önemli bir destek sağladı.

Verilere göre, 2000 yılından bu yana, doların gerçek satın alma gücü yaklaşık %40 azalmıştır. Bu uzun vadeli değer sulandırma, değerini korumak isteyen yatırımcıların, dolar kredisi dışındaki alternatifleri aramak zorunda kalmasına neden olmuştur.

Dördüncü, Çin Değişim - Rezerv Yeniden Yapılandırması: Küresel Merkez Bankalarının Stratejik Ayarlamaları

Çin'in döviz rezervi yönetim stratejileri, altın piyasasını etkileyen önemli bir değişken haline geliyor.

2019 yıl sonuna kıyasla, Çin'in döviz rezervleri yapısında belirgin bir “borç azaltma, altın artırma” trendi gözlemlenmektedir: ABD Hazine tahvilleri 1.0699 trilyon ABD dolardan 0.7307 trilyon ABD dolarına (2025 Temmuz itibarıyla) düşerek 339.2 milyar ABD doları net azalma göstermiştir ve düşüş oranı -%31.7'dir; resmi altın rezervleri ise 1948 ton'dan 2303.5 ton'a (2025 Eylül itibarıyla) yükselerek 355 ton net artış göstermiştir ve artış oranı +%18.2'dir. Bu azalma ve artışın arkasında, Çin Merkez Bankası'nın derin stratejik değerlendirmeleri bulunmaktadır.

Çin'in döviz rezervleri büyük bir ölçeğe sahiptir, ancak bu büyük rezervlerin arkasında, varlık dağılımında yapısal bir değişim vardır - ABD tahvillerinin kısmen azaltılması ve altın alımının istikrarlı bir şekilde artırılması.

2025 yılının Eylül ayı sonu itibarıyla, Çin'in resmi uluslararası rezerv varlıkları arasında altının oranı sadece %7,7'dir; bu, %15 civarındaki küresel ortalamanın belirgin şekilde altındadır. Bu, gelecekte Çin Merkez Bankası'nın altın alımını artırmak için hala yeterli alan olduğu anlamına geliyor.

Bu trend yalnızca Çin'e özgü değildir. Dünya Altın Konseyi verilerine göre, dünya genelindeki merkez bankalarının altın alımında 2022'deki tarihî rekorun (1136 ton) ardından sürekli bir artış yaşanmaktadır. Pazar genelinde, 2026 yılında merkez bankalarının net altın alımının beşinci yıl üst üste 1000 tonun üzerinde kalacağı tahmin edilmektedir. Rusya, 2006 yılından itibaren altın net ihraççı konumundan net ithalatçı konumuna geçerek altın rezervlerini sürekli artırmaktadır.

Ülkelerin merkez bankalarının altın alımının arkasında derin stratejik hesaplamalar yatıyor: Altın, dünya genelinde geniş kabul gören nihai ödeme aracı olarak, egemen para birimlerinin itibarını artırabilir ve para birimlerinin uluslararasılaşmasını teşvik etmek için elverişli koşullar yaratabilir.

Beş, Gelecek Perspektifi: Altının önümüzdeki 10-15 yılda on kat değer kazanmasının mantıksal temeli

Mevcut temel analizlere dayanarak, altının önümüzdeki 10-15 yıl içinde on kat değer kazanması hayal değil. Bu yargı, aşağıdaki temel mantığa dayanmaktadır:

Öncelikle, dünya merkez bankalarının “doları terk etme” süreci yeni başlıyor. Şu anda dolar, küresel döviz rezervlerinin yaklaşık %60'ını oluştururken, altın yalnızca yaklaşık %15'ini oluşturuyor. Eğer bu oran önümüzdeki on yıl içinde yeniden dengelenirse, yalnızca merkez bankalarının altın talebi, altın piyasasına trilyonlarca dolarlık bir fon girişi sağlayacaktır.

İkincisi, küresel para arzının sürekli genişlemesi ile altın stokunun sınırlı artışı arasında belirgin bir zıtlık vardır. Son yirmi yılda, küresel ana ekonomilerin M2 para arzı neredeyse beş kat artarken, altın rezervlerinin yıllık artış hızı %2'nin altında kalmıştır. Bu arz-talep dengesizliği, uzun vadede altın fiyatlarının yükselmesini desteklemeye devam edecektir.

Üçüncü olarak, jeopolitik risklerin normalleşmesi, altının güvenli liman özelliğinin sürekli olarak ön plana çıkmasını sağlayacaktır. Doların kredibilitesinin zayıfladığı ve yeni ortaya çıkan rezerv para birimlerinin henüz olgunlaşmadığı geçiş döneminde, altının tarafsız bir rezerv varlığı olarak değeri daha da yeniden değerlendirilecektir.

Sonuç: Tarihsel fırsatı değerlendirin.

Altının ani yükselişi, tek bir faktörden kaynaklanmamakta, aksine “sistem reformu, jeopolitik, para arzının aşırı artışı ve rezerv yeniden yapılandırması” gibi dört ana faktörün ortak etkisinin bir sonucudur.

Geleceğe baktığımızda, Goldman Sachs da dahil olmak üzere birçok kurum altın fiyatları konusunda iyimser beklentilere sahip. Goldman Sachs, 2026'nın Aralık ayında altın fiyatı tahminini 4900 dolar/ons'a yükseltti.

“Altın paradır, diğerleri sadece kredidir”; günümüzde kredi para birimlerinin değerinin sorgulandığı bir dönemde, altın binlerce yıl süren bir testten geçmiş zenginlik garantisi sunuyor. İnsanların rahat uyumasını sağlayan bir yapılandırma, döngüleri aşmanın gerçek gücüdür.