Năm 2025, nền kinh tế Mỹ đang ở một ngã ba quan trọng. Số liệu về 446 vụ phá sản lớn của các doanh nghiệp như một hồi chuông, báo hiệu sự khủng hoảng tiềm ẩn của nền kinh tế. Dữ liệu này không chỉ vượt mức phá sản trong thời kỳ đại dịch Covid-19 năm 2020, mà còn có thể trở thành năm nghiêm trọng nhất kể từ năm 2010. Đằng sau làn sóng phá sản, ẩn chứa nhiều áp lực kinh tế: lãi suất cao, lạm phát không ngừng gia tăng, chính sách thuế cao của chính quyền Trump, và nhu cầu tiêu dùng suy yếu. Những yếu tố này đang phối hợp tác động, tái định hình cấu trúc thị trường tài chính ở Mỹ và toàn cầu. Bài viết này sẽ phân tích sâu sắc hiện tượng này, khám phá tác động sâu rộng của nó đối với nền kinh tế Mỹ, thị trường chứng khoán, thị trường toàn cầu và Tài sản tiền điện tử, cùng với dữ liệu và xu hướng thị trường mới nhất, dự đoán những xu hướng có thể xảy ra trong tương lai.
Một, bối cảnh và phân tích dữ liệu của làn sóng phá sản
Theo thống kê của 《Kobeissi Letter》 và S&P Global Market Intelligence, trong bảy tháng đầu năm 2025, Mỹ đã ghi nhận tổng cộng 446 vụ phá sản doanh nghiệp lớn, tăng 12% so với cùng kỳ năm 2020, đạt mức cao nhất trong 15 năm qua. Chỉ trong tháng 7, đã có 71 vụ phá sản, đạt mức cao nhất trong một tháng kể từ tháng 7 năm 2020. Các vụ phá sản này chủ yếu liên quan đến các công ty niêm yết có tài sản hoặc nợ vượt quá 2 triệu USD, hoặc các công ty tư nhân có nợ vượt quá 10 triệu USD. Phân bố ngành nghề của làn sóng phá sản cũng cho thấy những đặc điểm cấu trúc của áp lực kinh tế: ngành công nghiệp (70 vụ) và ngành tiêu dùng không thiết yếu (61 vụ) trở thành những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề, theo sau là chăm sóc sức khỏe (32 vụ) và năng lượng (4 vụ). Sự phá sản của các thương hiệu nổi tiếng như Forever 21, Joann’s, Party City, Claire’s và Rite Aid càng làm nổi bật sự mong manh của ngành bán lẻ và hàng tiêu dùng.
Trong khi đó, tổng số doanh nghiệp phá sản ở Mỹ trong năm 2024 đã đạt 694 vụ, tăng so với 635 vụ vào năm 2023, đánh dấu mức cao nhất kể từ năm 2010. Trong quý đầu tiên của năm 2025, số đơn xin phá sản theo Chương 11 tăng 16,96% so với cùng kỳ năm 2019, phản ánh áp lực lớn mà các doanh nghiệp phải đối mặt do lãi suất cao, chi phí hoạt động tăng và sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng. Đáng lưu ý, làn sóng phá sản không chỉ giới hạn ở các doanh nghiệp, mà mức nợ tiêu dùng cũng đang gia tăng. Dữ liệu từ Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York cho thấy, tổng nợ hộ gia đình ở Mỹ đã đạt 18,39 triệu tỷ USD trong quý 2 năm 2025, tăng 592 tỷ USD so với năm trước, trong đó nợ thế chấp, nợ thẻ tín dụng, nợ sinh viên và nợ xe đều lập kỷ lục mới. Sự tích lũy nợ này đang làm suy yếu khả năng chi tiêu của người tiêu dùng, trong khi chi tiêu tiêu dùng chiếm 70% nền kinh tế Mỹ, là trụ cột chính cho tăng trưởng kinh tế.
Nguyên nhân phía sau cơn sóng phá sản là phức tạp và đan xen lẫn nhau. Đầu tiên, môi trường lãi suất cao đã làm tăng đáng kể chi phí tài chính của các doanh nghiệp. Đến cuối năm 2024, 43% công ty trong chỉ số Russell 2000 đang ở trạng thái thua lỗ, đạt tỷ lệ cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Tỷ lệ chi phí lãi suất của doanh nghiệp trên tổng nợ đã tăng lên 7,1%, là mức cao nhất kể từ năm 2003. Thứ hai, mức thuế quan hiệu lực 17,3% do chính quyền Trump thực hiện (cao nhất kể từ năm 1935) đã đẩy chi phí hoạt động của doanh nghiệp lên cao, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa không có khả năng thương lượng để có được sự miễn giảm thuế quan như các doanh nghiệp lớn. Hơn nữa, lạm phát kéo dài đã tiếp tục thu hẹp không gian lợi nhuận của doanh nghiệp, đồng thời làm giảm sức mua của người tiêu dùng. Ngành bán lẻ và ẩm thực đã phải chịu ảnh hưởng nặng nề do chi phí thực phẩm cao và người tiêu dùng giảm chi tiêu cho hàng hóa không thiết yếu, dẫn đến sự gia tăng số lượng phá sản.
Hai, ảnh hưởng kinh tế: Hiệu ứng domino từ người tiêu dùng đến doanh nghiệp
Sự gia tăng đột biến của các vụ phá sản không chỉ là một cuộc khủng hoảng ở cấp độ doanh nghiệp, mà còn có thể gây ra hiệu ứng domino ở cấp độ kinh tế. Đầu tiên, việc sa thải hàng loạt từ các doanh nghiệp phá sản sẽ làm tăng tỷ lệ thất nghiệp. Báo cáo việc làm phi nông nghiệp tháng 7 năm 2025 cho thấy, Mỹ chỉ tạo ra 73.000 việc làm mới, thấp hơn nhiều so với dự đoán của các nhà kinh tế là 110.000, và dữ liệu việc làm tháng 5 và tháng 6 cũng đã bị điều chỉnh giảm 258.000, dẫn đến mức tăng trưởng việc làm trung bình tháng 3 chỉ còn 35.000, tỷ lệ thất nghiệp tăng lên 4,3%. Dữ liệu này cho thấy thị trường lao động đang chậm lại đáng kể, trong khi tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên (20-24 tuổi) đang có xu hướng tăng đáng lo ngại. Tình trạng yếu kém của thị trường lao động có thể làm suy yếu thêm lòng tin và khả năng chi tiêu của người tiêu dùng, tạo thành một vòng xoáy xấu.
Thứ hai, làn sóng phá sản tác động đặc biệt nghiêm trọng đến ngành tiêu dùng không thiết yếu. So sánh giữa hàng hóa tiêu dùng không thiết yếu và thiết yếu (XLY/XLP) là một chỉ số quan trọng để đo lường "mở rủi ro" hoặc "đóng rủi ro" của thị trường. Dữ liệu gần đây cho thấy tỷ lệ này đã giảm nhẹ, cho thấy người tiêu dùng có xu hướng giảm chi tiêu cho hàng hóa không thiết yếu và chuyển sang hàng hóa thiết yếu. Sự thay đổi hành vi này phản ánh thái độ thận trọng của người tiêu dùng đối với triển vọng kinh tế, có thể tiếp tục kéo giảm doanh thu của các ngành như bán lẻ, giải trí và du lịch.
Ngoài ra, tác động của chính sách thuế quan cao không thể bị bỏ qua. Các ông lớn bán lẻ như Walmart đã thông báo sẽ chuyển một phần chi phí thuế quan cho người tiêu dùng, dự kiến giá trái cây và rau quả sẽ tăng. Báo cáo của Goldman Sachs chỉ ra rằng khoảng 67% chi phí thuế quan sẽ do người tiêu dùng gánh chịu, phần còn lại sẽ được các nhà phân phối hoặc nhà sản xuất hấp thụ. Sự chuyển giao chi phí này có thể tạo ra tác động đáng kể đến lạm phát trước tháng 10 năm 2025, đẩy cao chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và chỉ số giá nhà sản xuất (PPI). Dữ liệu PPI tháng 7 bất ngờ tăng (tăng 0,9% so với tháng trước, tăng 3,3% so với cùng kỳ năm trước), cho thấy áp lực lạm phát từ giá bán buôn đang tích tụ, lạm phát cốt lõi (không bao gồm thực phẩm và năng lượng) cũng duy trì ở mức 3,1%, vượt xa mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ.
Ba, những rủi ro và cơ hội tiềm năng của thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán Mỹ vào năm 2025 xuất hiện một bức tranh phức tạp và mâu thuẫn. Một mặt, chỉ số S&P 500 liên tục lập kỷ lục mới, phần nào nhờ vào cơn sốt cổ phiếu công nghệ do trí tuệ nhân tạo (AI) thúc đẩy. Mặt khác, sự phân hóa bên trong thị trường ngày càng rõ rệt. Hiệu suất của cổ phiếu công nghệ và các doanh nghiệp lớn đã che khuất khó khăn của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, với 45% công ty trong chỉ số Russell 2000 đang ở trạng thái thua lỗ, lập kỷ lục lịch sử. Cấu trúc thị trường "người thắng tất" này khiến định giá thị trường tổng thể ở mức cao, Simon White trong phân tích của Bloomberg chỉ ra rằng, định giá thị trường hiện tại đã bước vào "khu vực hoàng hôn", tương tự như các thời kỳ định giá cao lịch sử như năm 1929 và 1999.
Diện kỹ thuật của thị trường cũng cho thấy tín hiệu tiềm năng suy yếu. Chỉ số Nasdaq gần đây đã phá vỡ đường trung bình 20 ngày, quỹ ETF ngành phần mềm (IGV) hiện đang hình thành mẫu đầu vai, ám chỉ khả năng điều chỉnh ngắn hạn. Ngành bán dẫn đang đối mặt với thử thách về mức hỗ trợ quan trọng, nếu phá vỡ có thể dẫn đến sự điều chỉnh lớn hơn. Theo dữ liệu từ Optimum, chỉ số Nasdaq sau khi trải qua 6 ngày giảm 3% thì trung bình còn cần giảm thêm 1.7%, và cần 80 ngày để phục hồi về mức ban đầu. Đặc điểm của 'thị trường kangaroo' cho thấy, thị trường có thể bước vào một giai đoạn dao động lên xuống, thay vì một thị trường bò liên tục.
Trong khi đó, tâm lý thị trường đang có những thay đổi tinh tế. Dữ liệu quyền chọn từ Citadel cho thấy khối lượng hợp đồng quyền chọn mua (call options) trên thị trường đạt mức cao kỷ lục, nhà đầu tư bán lẻ đang rất hào hứng với một số cổ phiếu hot (như Palantir). Tuy nhiên, "cơn sốt" này cũng đi kèm với rủi ro, một số quỹ đầu cơ đã bắt đầu bán khống những cổ phiếu được cho là đang bị định giá cao. Cổ phiếu giá trị và lĩnh vực chăm sóc sức khỏe gần đây cho thấy đặc tính chống giảm tương đối, hành động gia tăng cổ phần của Buffett vào UnitedHealth đã thu hút sự chú ý của thị trường, ám chỉ rằng dòng tiền có thể đang chuyển từ cổ phiếu công nghệ sang cổ phiếu giá trị và các lĩnh vực phòng thủ.
Hội nghị Jackson Hole là tâm điểm chú ý của thị trường. Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell đã có bài phát biểu vào ngày 22 tháng 8, với chủ đề "Triển vọng kinh tế và đánh giá khung”. Bài phát biểu của Powell đã mở đường cho việc cắt giảm lãi suất vào tháng 9, nhưng dữ liệu PPI cao và áp lực lạm phát do thuế quan có thể khiến Cục Dự trữ Liên bang giữ thái độ thận trọng.
Bốn, phản ứng dây chuyền của thị trường toàn cầu
Sự bùng nổ phá sản tại Mỹ và sự không chắc chắn về kinh tế có ảnh hưởng không thể coi nhẹ đến thị trường toàn cầu. Trước tiên, chính sách thuế cao đang tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, đẩy chi phí nhập khẩu tăng cao. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ do không thể chịu được áp lực thuế đã phá sản, có thể dẫn đến sự chậm lại của hoạt động thương mại toàn cầu. Thị trường A-shares của Trung Quốc (Chỉ số Shanghai Composite) gần đây đã có hiệu suất mạnh mẽ, một phần nhờ vào việc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc bơm thanh khoản quy mô lớn. Tuy nhiên, thuế bổ sung của chính quyền Trump đối với hàng hóa Trung Quốc có thể làm giảm hiệu ứng tích cực này, gia tăng sự biến động trên thị trường toàn cầu.
Thị trường châu Âu cũng đang chịu áp lực. Chỉ số STOXX 600 đã giảm nhẹ 0,1% trong giao dịch gần đây, phản ánh thái độ thận trọng của các nhà đầu tư đối với triển vọng kinh tế Mỹ và chính sách của Cục Dự trữ Liên bang. Chỉ số Nikkei 225 của Nhật Bản và chỉ số CSI 300 của Trung Quốc lần lượt tăng 0,77% và 0,88%, cho thấy tâm lý lạc quan của thị trường châu Á đối với các chính sách kích thích địa phương. Tuy nhiên, nếu kinh tế Mỹ tiếp tục chậm lại, nhu cầu toàn cầu giảm có thể ảnh hưởng đến các nền kinh tế hướng xuất khẩu, như Nhật Bản và Đức.
Ngoài ra, sự mạnh lên tiềm năng của đồng đô la có thể tạo ra thách thức cho các thị trường mới nổi. Chỉ số đô la Mỹ (DXY) gần đây đã hình thành mô hình vai đầu vai tăng giá, nếu vượt qua mức 101,60, có thể sẽ tiếp tục gây áp lực lên các đồng tiền và giá tài sản của các thị trường mới nổi. Vàng, với tư cách là tài sản trú ẩn truyền thống, hiện đang nằm trong giai đoạn điều chỉnh hình tam giác, có thể bị áp lực trong ngắn hạn do sự mạnh lên của đồng đô la, nhưng xu hướng tăng giá dài hạn vẫn không thay đổi. Bạc thì cho thấy động lực tăng giá mạnh hơn, có thể trở thành lựa chọn thay thế cho các quỹ trú ẩn.
Năm, Tính dễ bị tổn thương và cơ hội của thị trường tài sản tiền điện tử
Thị trường tài sản tiền điện tử vào năm 2025 có diễn biến phức tạp. Giá Bitcoin gần đây đã giảm xuống khoảng 113.000 đến 115.000 USD, giảm so với mức cao lịch sử. Sự nhạy cảm của thị trường đối với chính sách của Cục Dự trữ Liên bang đã khiến tài sản mã hóa phải đối mặt với áp lực kép: một mặt, lãi suất cao và đồng đô la mạnh có thể dẫn đến dòng vốn chảy ra khỏi tài sản có rủi ro cao; mặt khác, tâm lý lạc quan dài hạn của thị trường về công nghệ AI và blockchain vẫn đang hỗ trợ niềm tin của một số nhà đầu tư.
Theo dữ liệu lịch sử, tài sản tiền điện tử thường xuất hiện điều chỉnh "bẫy gấu" từ 20%-30% trong chu kỳ thị trường tăng giá. Nếu giá Bitcoin hiện tại giảm xuống dưới 112.000 đô la, có thể sẽ giảm tiếp xuống khoảng 105.000 đến 100.000 đô la. Phân tích kỹ thuật cho thấy Bitcoin hiện đang ở trạng thái bán quá mức, phân tích khối lượng (volume profile) cho thấy có hỗ trợ mạnh gần mức 105.000 đô la.
Trong khi đó, các tài sản tiền điện tử chính như Ethereum có hiệu suất tương đối ổn định, gần đây giao dịch trong các bể tối (dark pool) cho thấy vốn của các tổ chức vẫn đang chảy vào. Về lâu dài, việc ứng dụng rộng rãi công nghệ blockchain và sự phát triển của tài chính phi tập trung (DeFi) có thể cung cấp sự hỗ trợ cho thị trường tiền điện tử. Tuy nhiên, sự biến động của thị trường trong ngắn hạn vẫn cần được cảnh giác, đặc biệt là rủi ro từ việc nhà đầu tư bán lẻ sử dụng đòn bẩy quá mức.
Sáu, Triển vọng tương lai và Chiến lược đầu tư
Tổng thể, làn sóng phá sản ở Mỹ vào năm 2025 là sự thể hiện tập trung của áp lực kinh tế, phản ánh tác động chồng chéo của lãi suất cao, chính sách thuế quan và lạm phát. Dưới đây là các điểm quan sát quan trọng và đề xuất chiến lược đầu tư trong vài tháng tới:
Chú ý đến tín hiệu chính sách của Cục Dự trữ Liên bang: Hội nghị Jackson Hole sẽ là chỉ báo cho xu hướng thị trường trong ngắn hạn. Nếu Powell xác nhận giảm lãi suất vào tháng 9, thị trường chứng khoán và Tài sản tiền điện tử có thể trải qua đợt phục hồi ngắn hạn; nếu giữ lập trường diều hâu, thị trường có thể điều chỉnh, đặc biệt là các cổ phiếu công nghệ và tài sản có rủi ro cao.
Cơ hội xoay vòng ngành: Định giá cao của cổ phiếu công nghệ khiến rủi ro điều chỉnh cao, trong khi cổ phiếu chăm sóc sức khỏe và cổ phiếu giá trị có thể trở thành hướng đầu tư của dòng tiền phòng ngừa rủi ro. Các nhà đầu tư có thể chú ý đến các cổ phiếu phòng thủ như UnitedHealth, Johnson & Johnson, cũng như các ETF giá trị định giá thấp (như VTV).
Sắp xếp thận trọng tài sản tiền điện tử: Nếu Bitcoin giảm xuống khoảng 105,000 đến 100,000 USD, có thể cung cấp cơ hội mua vào, nhưng cần cảnh giác với sự biến động ngắn hạn. Các nhà đầu tư dài hạn có thể chú ý đến tiềm năng của Ethereum và các tài sản liên quan đến blockchain.
Đầu tư phân tán trên thị trường toàn cầu: Xét đến khả năng đồng đô la có thể mạnh lên và sự không chắc chắn của nền kinh tế toàn cầu, các nhà đầu tư có thể xem xét tăng cường phân bổ vào thị trường châu Á (đặc biệt là Trung Quốc và Ấn Độ), đồng thời chú ý đến các tài sản trú ẩn như vàng và bạc.
Quản lý rủi ro: Giá trị thị trường hiện tại đang cao, các chỉ báo kỹ thuật cho thấy rủi ro điều chỉnh. Nhà đầu tư nên tránh đòn bẩy quá mức, giữ dự trữ tiền mặt để đối phó với những điều chỉnh tiềm năng của thị trường.
Kết luận
446 vụ phá sản vào năm 2025 không chỉ là hình ảnh thu nhỏ của áp lực kinh tế, mà còn là thử thách đối với khả năng phục hồi của thị trường và lòng tin của nhà đầu tư. Nền kinh tế Mỹ đang đối mặt với những thách thức phức tạp như thị trường lao động yếu ớt, áp lực lạm phát và thuế suất cao, cả thị trường chứng khoán và thị trường tài sản tiền điện tử đều đang ở những điểm chuyển giao quan trọng. Hội nghị Jackson Hole cung cấp những chỉ dẫn định hướng cho thị trường, nhà đầu tư cần thận trọng hơn trong việc đối phó với các rủi ro và cơ hội tiềm tàng. Như lịch sử đã chỉ ra, khủng hoảng thường tạo ra những cơ hội, và điều quan trọng là có thể nắm bắt nhịp điệu xoay vòng của thị trường, tìm ra những cơ hội đầu tư chắc chắn trong bối cảnh không chắc chắn.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
Cơn bùng nổ phá sản ở Mỹ năm 2025 và tác động sâu rộng của nó đối với kinh tế và thị trường
Năm 2025, nền kinh tế Mỹ đang ở một ngã ba quan trọng. Số liệu về 446 vụ phá sản lớn của các doanh nghiệp như một hồi chuông, báo hiệu sự khủng hoảng tiềm ẩn của nền kinh tế. Dữ liệu này không chỉ vượt mức phá sản trong thời kỳ đại dịch Covid-19 năm 2020, mà còn có thể trở thành năm nghiêm trọng nhất kể từ năm 2010. Đằng sau làn sóng phá sản, ẩn chứa nhiều áp lực kinh tế: lãi suất cao, lạm phát không ngừng gia tăng, chính sách thuế cao của chính quyền Trump, và nhu cầu tiêu dùng suy yếu. Những yếu tố này đang phối hợp tác động, tái định hình cấu trúc thị trường tài chính ở Mỹ và toàn cầu. Bài viết này sẽ phân tích sâu sắc hiện tượng này, khám phá tác động sâu rộng của nó đối với nền kinh tế Mỹ, thị trường chứng khoán, thị trường toàn cầu và Tài sản tiền điện tử, cùng với dữ liệu và xu hướng thị trường mới nhất, dự đoán những xu hướng có thể xảy ra trong tương lai.
Một, bối cảnh và phân tích dữ liệu của làn sóng phá sản
Theo thống kê của 《Kobeissi Letter》 và S&P Global Market Intelligence, trong bảy tháng đầu năm 2025, Mỹ đã ghi nhận tổng cộng 446 vụ phá sản doanh nghiệp lớn, tăng 12% so với cùng kỳ năm 2020, đạt mức cao nhất trong 15 năm qua. Chỉ trong tháng 7, đã có 71 vụ phá sản, đạt mức cao nhất trong một tháng kể từ tháng 7 năm 2020. Các vụ phá sản này chủ yếu liên quan đến các công ty niêm yết có tài sản hoặc nợ vượt quá 2 triệu USD, hoặc các công ty tư nhân có nợ vượt quá 10 triệu USD. Phân bố ngành nghề của làn sóng phá sản cũng cho thấy những đặc điểm cấu trúc của áp lực kinh tế: ngành công nghiệp (70 vụ) và ngành tiêu dùng không thiết yếu (61 vụ) trở thành những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề, theo sau là chăm sóc sức khỏe (32 vụ) và năng lượng (4 vụ). Sự phá sản của các thương hiệu nổi tiếng như Forever 21, Joann’s, Party City, Claire’s và Rite Aid càng làm nổi bật sự mong manh của ngành bán lẻ và hàng tiêu dùng.
Trong khi đó, tổng số doanh nghiệp phá sản ở Mỹ trong năm 2024 đã đạt 694 vụ, tăng so với 635 vụ vào năm 2023, đánh dấu mức cao nhất kể từ năm 2010. Trong quý đầu tiên của năm 2025, số đơn xin phá sản theo Chương 11 tăng 16,96% so với cùng kỳ năm 2019, phản ánh áp lực lớn mà các doanh nghiệp phải đối mặt do lãi suất cao, chi phí hoạt động tăng và sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng. Đáng lưu ý, làn sóng phá sản không chỉ giới hạn ở các doanh nghiệp, mà mức nợ tiêu dùng cũng đang gia tăng. Dữ liệu từ Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York cho thấy, tổng nợ hộ gia đình ở Mỹ đã đạt 18,39 triệu tỷ USD trong quý 2 năm 2025, tăng 592 tỷ USD so với năm trước, trong đó nợ thế chấp, nợ thẻ tín dụng, nợ sinh viên và nợ xe đều lập kỷ lục mới. Sự tích lũy nợ này đang làm suy yếu khả năng chi tiêu của người tiêu dùng, trong khi chi tiêu tiêu dùng chiếm 70% nền kinh tế Mỹ, là trụ cột chính cho tăng trưởng kinh tế.
Nguyên nhân phía sau cơn sóng phá sản là phức tạp và đan xen lẫn nhau. Đầu tiên, môi trường lãi suất cao đã làm tăng đáng kể chi phí tài chính của các doanh nghiệp. Đến cuối năm 2024, 43% công ty trong chỉ số Russell 2000 đang ở trạng thái thua lỗ, đạt tỷ lệ cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Tỷ lệ chi phí lãi suất của doanh nghiệp trên tổng nợ đã tăng lên 7,1%, là mức cao nhất kể từ năm 2003. Thứ hai, mức thuế quan hiệu lực 17,3% do chính quyền Trump thực hiện (cao nhất kể từ năm 1935) đã đẩy chi phí hoạt động của doanh nghiệp lên cao, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa không có khả năng thương lượng để có được sự miễn giảm thuế quan như các doanh nghiệp lớn. Hơn nữa, lạm phát kéo dài đã tiếp tục thu hẹp không gian lợi nhuận của doanh nghiệp, đồng thời làm giảm sức mua của người tiêu dùng. Ngành bán lẻ và ẩm thực đã phải chịu ảnh hưởng nặng nề do chi phí thực phẩm cao và người tiêu dùng giảm chi tiêu cho hàng hóa không thiết yếu, dẫn đến sự gia tăng số lượng phá sản.
Hai, ảnh hưởng kinh tế: Hiệu ứng domino từ người tiêu dùng đến doanh nghiệp
Sự gia tăng đột biến của các vụ phá sản không chỉ là một cuộc khủng hoảng ở cấp độ doanh nghiệp, mà còn có thể gây ra hiệu ứng domino ở cấp độ kinh tế. Đầu tiên, việc sa thải hàng loạt từ các doanh nghiệp phá sản sẽ làm tăng tỷ lệ thất nghiệp. Báo cáo việc làm phi nông nghiệp tháng 7 năm 2025 cho thấy, Mỹ chỉ tạo ra 73.000 việc làm mới, thấp hơn nhiều so với dự đoán của các nhà kinh tế là 110.000, và dữ liệu việc làm tháng 5 và tháng 6 cũng đã bị điều chỉnh giảm 258.000, dẫn đến mức tăng trưởng việc làm trung bình tháng 3 chỉ còn 35.000, tỷ lệ thất nghiệp tăng lên 4,3%. Dữ liệu này cho thấy thị trường lao động đang chậm lại đáng kể, trong khi tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên (20-24 tuổi) đang có xu hướng tăng đáng lo ngại. Tình trạng yếu kém của thị trường lao động có thể làm suy yếu thêm lòng tin và khả năng chi tiêu của người tiêu dùng, tạo thành một vòng xoáy xấu.
Thứ hai, làn sóng phá sản tác động đặc biệt nghiêm trọng đến ngành tiêu dùng không thiết yếu. So sánh giữa hàng hóa tiêu dùng không thiết yếu và thiết yếu (XLY/XLP) là một chỉ số quan trọng để đo lường "mở rủi ro" hoặc "đóng rủi ro" của thị trường. Dữ liệu gần đây cho thấy tỷ lệ này đã giảm nhẹ, cho thấy người tiêu dùng có xu hướng giảm chi tiêu cho hàng hóa không thiết yếu và chuyển sang hàng hóa thiết yếu. Sự thay đổi hành vi này phản ánh thái độ thận trọng của người tiêu dùng đối với triển vọng kinh tế, có thể tiếp tục kéo giảm doanh thu của các ngành như bán lẻ, giải trí và du lịch.
Ngoài ra, tác động của chính sách thuế quan cao không thể bị bỏ qua. Các ông lớn bán lẻ như Walmart đã thông báo sẽ chuyển một phần chi phí thuế quan cho người tiêu dùng, dự kiến giá trái cây và rau quả sẽ tăng. Báo cáo của Goldman Sachs chỉ ra rằng khoảng 67% chi phí thuế quan sẽ do người tiêu dùng gánh chịu, phần còn lại sẽ được các nhà phân phối hoặc nhà sản xuất hấp thụ. Sự chuyển giao chi phí này có thể tạo ra tác động đáng kể đến lạm phát trước tháng 10 năm 2025, đẩy cao chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và chỉ số giá nhà sản xuất (PPI). Dữ liệu PPI tháng 7 bất ngờ tăng (tăng 0,9% so với tháng trước, tăng 3,3% so với cùng kỳ năm trước), cho thấy áp lực lạm phát từ giá bán buôn đang tích tụ, lạm phát cốt lõi (không bao gồm thực phẩm và năng lượng) cũng duy trì ở mức 3,1%, vượt xa mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ.
Ba, những rủi ro và cơ hội tiềm năng của thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán Mỹ vào năm 2025 xuất hiện một bức tranh phức tạp và mâu thuẫn. Một mặt, chỉ số S&P 500 liên tục lập kỷ lục mới, phần nào nhờ vào cơn sốt cổ phiếu công nghệ do trí tuệ nhân tạo (AI) thúc đẩy. Mặt khác, sự phân hóa bên trong thị trường ngày càng rõ rệt. Hiệu suất của cổ phiếu công nghệ và các doanh nghiệp lớn đã che khuất khó khăn của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, với 45% công ty trong chỉ số Russell 2000 đang ở trạng thái thua lỗ, lập kỷ lục lịch sử. Cấu trúc thị trường "người thắng tất" này khiến định giá thị trường tổng thể ở mức cao, Simon White trong phân tích của Bloomberg chỉ ra rằng, định giá thị trường hiện tại đã bước vào "khu vực hoàng hôn", tương tự như các thời kỳ định giá cao lịch sử như năm 1929 và 1999.
Diện kỹ thuật của thị trường cũng cho thấy tín hiệu tiềm năng suy yếu. Chỉ số Nasdaq gần đây đã phá vỡ đường trung bình 20 ngày, quỹ ETF ngành phần mềm (IGV) hiện đang hình thành mẫu đầu vai, ám chỉ khả năng điều chỉnh ngắn hạn. Ngành bán dẫn đang đối mặt với thử thách về mức hỗ trợ quan trọng, nếu phá vỡ có thể dẫn đến sự điều chỉnh lớn hơn. Theo dữ liệu từ Optimum, chỉ số Nasdaq sau khi trải qua 6 ngày giảm 3% thì trung bình còn cần giảm thêm 1.7%, và cần 80 ngày để phục hồi về mức ban đầu. Đặc điểm của 'thị trường kangaroo' cho thấy, thị trường có thể bước vào một giai đoạn dao động lên xuống, thay vì một thị trường bò liên tục.
Trong khi đó, tâm lý thị trường đang có những thay đổi tinh tế. Dữ liệu quyền chọn từ Citadel cho thấy khối lượng hợp đồng quyền chọn mua (call options) trên thị trường đạt mức cao kỷ lục, nhà đầu tư bán lẻ đang rất hào hứng với một số cổ phiếu hot (như Palantir). Tuy nhiên, "cơn sốt" này cũng đi kèm với rủi ro, một số quỹ đầu cơ đã bắt đầu bán khống những cổ phiếu được cho là đang bị định giá cao. Cổ phiếu giá trị và lĩnh vực chăm sóc sức khỏe gần đây cho thấy đặc tính chống giảm tương đối, hành động gia tăng cổ phần của Buffett vào UnitedHealth đã thu hút sự chú ý của thị trường, ám chỉ rằng dòng tiền có thể đang chuyển từ cổ phiếu công nghệ sang cổ phiếu giá trị và các lĩnh vực phòng thủ.
Hội nghị Jackson Hole là tâm điểm chú ý của thị trường. Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell đã có bài phát biểu vào ngày 22 tháng 8, với chủ đề "Triển vọng kinh tế và đánh giá khung”. Bài phát biểu của Powell đã mở đường cho việc cắt giảm lãi suất vào tháng 9, nhưng dữ liệu PPI cao và áp lực lạm phát do thuế quan có thể khiến Cục Dự trữ Liên bang giữ thái độ thận trọng.
Bốn, phản ứng dây chuyền của thị trường toàn cầu
Sự bùng nổ phá sản tại Mỹ và sự không chắc chắn về kinh tế có ảnh hưởng không thể coi nhẹ đến thị trường toàn cầu. Trước tiên, chính sách thuế cao đang tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, đẩy chi phí nhập khẩu tăng cao. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ do không thể chịu được áp lực thuế đã phá sản, có thể dẫn đến sự chậm lại của hoạt động thương mại toàn cầu. Thị trường A-shares của Trung Quốc (Chỉ số Shanghai Composite) gần đây đã có hiệu suất mạnh mẽ, một phần nhờ vào việc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc bơm thanh khoản quy mô lớn. Tuy nhiên, thuế bổ sung của chính quyền Trump đối với hàng hóa Trung Quốc có thể làm giảm hiệu ứng tích cực này, gia tăng sự biến động trên thị trường toàn cầu.
Thị trường châu Âu cũng đang chịu áp lực. Chỉ số STOXX 600 đã giảm nhẹ 0,1% trong giao dịch gần đây, phản ánh thái độ thận trọng của các nhà đầu tư đối với triển vọng kinh tế Mỹ và chính sách của Cục Dự trữ Liên bang. Chỉ số Nikkei 225 của Nhật Bản và chỉ số CSI 300 của Trung Quốc lần lượt tăng 0,77% và 0,88%, cho thấy tâm lý lạc quan của thị trường châu Á đối với các chính sách kích thích địa phương. Tuy nhiên, nếu kinh tế Mỹ tiếp tục chậm lại, nhu cầu toàn cầu giảm có thể ảnh hưởng đến các nền kinh tế hướng xuất khẩu, như Nhật Bản và Đức.
Ngoài ra, sự mạnh lên tiềm năng của đồng đô la có thể tạo ra thách thức cho các thị trường mới nổi. Chỉ số đô la Mỹ (DXY) gần đây đã hình thành mô hình vai đầu vai tăng giá, nếu vượt qua mức 101,60, có thể sẽ tiếp tục gây áp lực lên các đồng tiền và giá tài sản của các thị trường mới nổi. Vàng, với tư cách là tài sản trú ẩn truyền thống, hiện đang nằm trong giai đoạn điều chỉnh hình tam giác, có thể bị áp lực trong ngắn hạn do sự mạnh lên của đồng đô la, nhưng xu hướng tăng giá dài hạn vẫn không thay đổi. Bạc thì cho thấy động lực tăng giá mạnh hơn, có thể trở thành lựa chọn thay thế cho các quỹ trú ẩn.
Năm, Tính dễ bị tổn thương và cơ hội của thị trường tài sản tiền điện tử
Thị trường tài sản tiền điện tử vào năm 2025 có diễn biến phức tạp. Giá Bitcoin gần đây đã giảm xuống khoảng 113.000 đến 115.000 USD, giảm so với mức cao lịch sử. Sự nhạy cảm của thị trường đối với chính sách của Cục Dự trữ Liên bang đã khiến tài sản mã hóa phải đối mặt với áp lực kép: một mặt, lãi suất cao và đồng đô la mạnh có thể dẫn đến dòng vốn chảy ra khỏi tài sản có rủi ro cao; mặt khác, tâm lý lạc quan dài hạn của thị trường về công nghệ AI và blockchain vẫn đang hỗ trợ niềm tin của một số nhà đầu tư.
Theo dữ liệu lịch sử, tài sản tiền điện tử thường xuất hiện điều chỉnh "bẫy gấu" từ 20%-30% trong chu kỳ thị trường tăng giá. Nếu giá Bitcoin hiện tại giảm xuống dưới 112.000 đô la, có thể sẽ giảm tiếp xuống khoảng 105.000 đến 100.000 đô la. Phân tích kỹ thuật cho thấy Bitcoin hiện đang ở trạng thái bán quá mức, phân tích khối lượng (volume profile) cho thấy có hỗ trợ mạnh gần mức 105.000 đô la.
Trong khi đó, các tài sản tiền điện tử chính như Ethereum có hiệu suất tương đối ổn định, gần đây giao dịch trong các bể tối (dark pool) cho thấy vốn của các tổ chức vẫn đang chảy vào. Về lâu dài, việc ứng dụng rộng rãi công nghệ blockchain và sự phát triển của tài chính phi tập trung (DeFi) có thể cung cấp sự hỗ trợ cho thị trường tiền điện tử. Tuy nhiên, sự biến động của thị trường trong ngắn hạn vẫn cần được cảnh giác, đặc biệt là rủi ro từ việc nhà đầu tư bán lẻ sử dụng đòn bẩy quá mức.
Sáu, Triển vọng tương lai và Chiến lược đầu tư
Tổng thể, làn sóng phá sản ở Mỹ vào năm 2025 là sự thể hiện tập trung của áp lực kinh tế, phản ánh tác động chồng chéo của lãi suất cao, chính sách thuế quan và lạm phát. Dưới đây là các điểm quan sát quan trọng và đề xuất chiến lược đầu tư trong vài tháng tới:
Kết luận
446 vụ phá sản vào năm 2025 không chỉ là hình ảnh thu nhỏ của áp lực kinh tế, mà còn là thử thách đối với khả năng phục hồi của thị trường và lòng tin của nhà đầu tư. Nền kinh tế Mỹ đang đối mặt với những thách thức phức tạp như thị trường lao động yếu ớt, áp lực lạm phát và thuế suất cao, cả thị trường chứng khoán và thị trường tài sản tiền điện tử đều đang ở những điểm chuyển giao quan trọng. Hội nghị Jackson Hole cung cấp những chỉ dẫn định hướng cho thị trường, nhà đầu tư cần thận trọng hơn trong việc đối phó với các rủi ro và cơ hội tiềm tàng. Như lịch sử đã chỉ ra, khủng hoảng thường tạo ra những cơ hội, và điều quan trọng là có thể nắm bắt nhịp điệu xoay vòng của thị trường, tìm ra những cơ hội đầu tư chắc chắn trong bối cảnh không chắc chắn.