Cổ tức: Giá trị thu nhập ổn định từ việc nắm giữ cổ phần và quy trình đầu tư đúng đắn

Tại sao đầu tư vào cổ phiếu trả cổ tức lại thu hút nhiều nhà đầu tư

Đối với những người muốn tạo ra dòng thu nhập đều đặn từ việc đầu tư vào thị trường chứng khoán ít biến động hơn, việc chọn cổ phiếu trả cổ tức trở thành một lựa chọn đáng xem xét. Không chỉ mang lại lợi nhuận bằng tiền mặt vào cuối năm, mà còn có cơ hội tăng giá trị khoản đầu tư khi giá cổ phiếu tăng trong tương lai. Một điểm quan trọng nữa là nhà đầu tư sẽ trở thành chủ sở hữu của một phần doanh nghiệp đó. Phương thức đầu tư này phù hợp với những ai quan tâm đến lợi nhuận bền vững.

Cổ phiếu trả cổ tức là gì: ý nghĩa và nguyên tắc hoạt động

Loại cổ phiếu này đến từ các công ty có chính sách trả phần lợi nhuận cho cổ đông đều đặn trong phạm vi chính sách đã đề ra. Số lượng trả dựa trên lợi nhuận mà công ty tạo ra trong năm đó và sự phê duyệt của đại hội cổ đông.

Xem ví dụ: Nếu ABC công bố XD với mức cổ tức 1.75 บาท/cổ phiếu, nhà đầu tư nắm giữ 10,000 cổ phiếu này và giữ đến tháng 7 sẽ nhận được 17,500 บาท (trước thuế). Thời điểm XD là yếu tố quan trọng, vì mua cổ phiếu sau ngày XD thể hiện là Exclude Dividend nghĩa là không có quyền nhận cổ tức lần đó.

Nguồn tiền cổ tức không đến từ vốn đăng ký của công ty, mà từ lợi nhuận ròng mà công ty tạo ra. Công ty thường chia lợi nhuận thành hai phần: một phần giữ lại để tiếp tục đầu tư, phần còn lại trả cho cổ đông. Lợi nhuận này có thể là lợi nhuận hàng năm hiện tại, lợi nhuận từ các sự kiện đặc biệt hoặc lợi nhuận tích lũy từ các năm trước.

Các hình thức trả lợi nhuận từ cổ phiếu có cổ tức

Phân theo loại hình trả

Trả bằng tiền mặt: Đây là hình thức phổ biến nhất và được ưa chuộng nhất, mang lại lợi nhuận dưới dạng dòng tiền trực tiếp, tương tự lãi suất gửi tiết kiệm. Khoản cổ tức này chịu thuế 10%.

Trả bằng cổ phiếu mới: Công ty phát hành cổ phiếu phổ thông mới để thưởng thay vì trả tiền mặt. Phương pháp này giúp công ty giữ lại tiền mặt. Cổ đông có thể chọn giữ thêm cổ phiếu hoặc bán ngay để lấy tiền mặt. Điều kiện là số lượng cổ phiếu trên thị trường tăng lên, có thể làm giảm giá cổ phiếu (pha loãng), nhưng điểm khác biệt là cổ đông không cần bỏ thêm tiền.

Phân theo thời gian trả

Cổ tức hàng năm: Trả sau khi kết thúc báo cáo tài chính hàng năm, thường không quá tháng 3, cần được phê duyệt tại đại hội cổ đông và thực hiện trong khoảng 1 tháng sau đó.

Cổ tức tạm thời: Trả ngoài kỳ cổ tức hàng năm, thường là trong tháng 8-9 cho các công ty trả cổ tức hai lần/năm. Được phê duyệt bởi ban giám đốc và trả trong khoảng 1 tháng sau đó.

Các chỉ số nhà đầu tư cần hiểu

Chính sách trả cổ tức (Dividend Policy)

Mỗi công ty đặt ra khung chính sách riêng. Ví dụ, INTUCH đặt chính sách trả 100% lợi nhuận từ công ty con, trong khi PTT quy định trả không thấp hơn 25% lợi nhuận ròng sau trích lập dự phòng. Các chính sách này cung cấp khung trả cổ tức rộng, nhưng tỷ lệ thực tế phải được phê duyệt bởi cổ đông.

Tỷ lệ chi trả cổ tức (Dividend Payout Ratio)

Chỉ số này gồm: (Cổ tức trên mỗi cổ phiếu ÷ Lợi nhuận ròng trên mỗi cổ phiếu) × 100

Ví dụ: Năm 2565, INTUCH trả cổ tức 4.72 บาท/cổ phiếu, lợi nhuận 3.28 บาท, tỷ lệ là 1.44%. Điều này cho thấy công ty đã lấy lợi nhuận tích lũy để trả cổ tức cho cổ đông. Trong khi đó, PTT năm 2565 trả 2 บาท/cổ phiếu, lợi nhuận 2.64 บาท, tỷ lệ là 75%.

Lợi tức cổ tức (Dividend Yield)

Tính theo công thức: (Cổ tức trên mỗi cổ phiếu ÷ Giá cổ phiếu hiện tại) × 100

Ví dụ: INTUCH trả 4.72 บาท, giá cổ phiếu 72.75 บาท, lợi tức là 6.5%. Nếu nhà đầu tư mua với giá 50 บาท, lợi tức sẽ tăng lên 9.44% do tỷ lệ cổ tức cao hơn so với giá mua.

Những điểm mấu chốt khi chọn cổ phiếu trả cổ tức: Những sai lầm cần tránh

1. Đặt trọng tâm vào cấu trúc giá trị cơ bản

Lợi tức cổ tức bắt nguồn từ lợi nhuận, do đó các công ty có khả năng tạo lợi nhuận dài hạn ổn định sẽ đảm bảo việc trả cổ tức duy trì và không làm giảm giá trị của công ty hoặc cổ phiếu.

2. Xác định giới hạn dưới của lợi tức

Nhà đầu tư nên đặt ra mức lợi tức không thấp hơn tỷ lệ lạm phát hàng năm. Ví dụ, nếu lạm phát là 2%, chọn cổ phiếu trả lợi tức thấp hơn nghĩa là bạn đang mất đi sức mua của tiền mặt.

3. Nghi ngờ về lợi tức quá cao

Cổ phiếu có tỷ lệ trả cổ tức cao một cách hợp lý và đều đặn là hiếm. Thấy tỷ lệ lợi tức cao bất thường cần đặt câu hỏi: Đây có phải là trả một lần hay không? Công ty có đang dùng hết lợi nhuận tích lũy không? Vì vậy, nếu đúng như vậy, nhà đầu tư chỉ mong đợi cổ tức cao trong vài lần rồi giá cổ phiếu sẽ giảm dần theo thời gian.

4. Kiểm tra tính đều đặn của việc trả cổ tức qua các năm

Phân tích tỷ lệ trả cổ tức cần xem xét quá khứ nhiều năm. Nếu công ty có thể trả cổ tức hợp lý liên tục, đó là dấu hiệu của sự ổn định tài chính.

5. Cần xem xét thời điểm mua vào

Dù cổ tức có giữ nguyên, lợi tức của từng nhà đầu tư phụ thuộc vào giá mua vào. Nếu A mua với 5 đồng và cổ tức 1 đồng, lợi tức là 20%. Nếu B mua với 6 đồng, lợi tức chỉ còn 16.6%. Do đó, chọn thời điểm mua phù hợp để quản lý chi phí đầu vào đóng vai trò quan trọng.

Các bước mua cổ phiếu trả cổ tức: hướng dẫn từng bước

Bước 1: Đăng ký với công ty chứng khoán

Phần này cần giấy tờ sao y CMND, sao kê tài khoản ngân hàng, và mẫu đơn từ đại lý chứng khoán. Thường sẽ yêu cầu thông tin lương để xác định hạn mức giao dịch. Nên đăng ký E-Dividend cùng lúc để cổ tức tự động chuyển vào tài khoản ngân hàng. Quá trình này mất từ 1-5 ngày làm việc.

Bước 2: Đầu tư tiền vào tài khoản

Sau khi được phê duyệt, chuyển tiền vào tài khoản chứng khoán để làm hạn mức mua bán. Có thể bắt đầu giao dịch ngay khi thấy cơ hội tốt.

Bước 3: Chọn và theo dõi cổ phiếu mục tiêu

Nên nghiên cứu và lập danh sách trước, dùng Watch List để theo dõi giá, phân tích biểu đồ hoặc sử dụng phương pháp định giá để xác định mức giá mua hợp lý. Khi đạt đến mức giá mục tiêu, có thể mua giữ.

Bước 4: Theo dõi kết quả quản lý và hoạt động doanh nghiệp

Theo dõi lợi nhuận hàng năm, công bố cổ tức, ngày XD. Từ các dữ liệu này, nhà đầu tư có thể ước lượng sơ bộ về việc trả cổ tức. Chờ đến ngày họp cổ đông để phê duyệt chính thức, sau đó giữ cổ phiếu đến ngày XD để nhận cổ tức.

Bước 5: Nhận cổ tức

Tiền cổ tức sẽ vào tài khoản trong vòng 1 tháng sau khi phê duyệt. Số tiền này sẽ bị trừ 10% thuế và có thể dùng để giảm thuế cuối năm.

Các câu hỏi thường gặp của nhà đầu tư

Câu hỏi: Phải mua trước ngày XD bao nhiêu ngày để có quyền nhận cổ tức?

Trả lời: Mua cổ phiếu trước ngày XD là có quyền, khi ngày XD (Exclude Dividend), nghĩa là người mua trong ngày đó và sau sẽ không nhận cổ tức lần này.

Câu hỏi: Làm sao biết cổ phiếu nào trả cổ tức?

Trả lời: Xem tỷ lệ lợi tức cổ tức (Dividend Yield) hoặc tỷ lệ chi trả cổ tức (Dividend Payout Ratio) trên website thị trường hoặc theo dõi chỉ số SETHD gồm 30 cổ phiếu trả cổ tức cao nhất, hoặc phân tích khả năng sinh lợi của công ty. Vì công ty có lợi nhuận cao và chính sách cổ tức cao sẽ trả cổ tức cao.

Câu hỏi: Nên mua vào thời điểm nào để đạt lợi nhuận tối đa?

Trả lời: Theo giả thuyết thị trường hiệu quả (Efficient Market Hypothesis), giá cổ phiếu đã phản ánh hết thông tin. Do đó, mua sau khi công bố cổ tức giá có thể đã phản ánh giá trị cổ tức rồi. Để tránh mua giá cao, nên chọn thời điểm mua khi giá cổ phiếu điều chỉnh về mức nền tảng trước khi công bố kết quả (phản ánh việc trả cổ tức). Cách này giúp bạn có chi phí hợp lý hơn.

Thông tin liên quan thêm

Để hiểu rõ hơn về cổ tức trong tiếng Anh và các khái niệm đầu tư đa dạng, bạn có thể tìm hiểu:

• Cách bắt đầu tìm cổ phiếu cho người mới
• So sánh các công ty chứng khoán đáng mở tài khoản

Tóm lại

Đầu tư vào cổ phiếu trả cổ tức là tạo ra dòng thu nhập đều đặn trong bối cảnh thị trường ít biến động. Nhà đầu tư không chỉ nhận dòng tiền từ cổ tức mà còn có cơ hội tăng giá trị vốn từ việc giá cổ phiếu tăng trong tương lai. Bài viết này bao gồm ý nghĩa của cổ phiếu trả cổ tức, các hình thức trả, các chỉ số cần biết, những điều cần tránh và các bước mua thực tế. Khi bạn hiểu rõ nguyên tắc này và tránh các sai lầm phổ biến như cổ phiếu có cổ tức cao nhưng giá trị giảm sút, bạn hoàn toàn có thể xây dựng danh mục đầu tư cổ phiếu trả cổ tức phù hợp với mục tiêu tài chính của mình.