Tài sản phái sinh là gì? Tại sao các nhà giao dịch lại thích sử dụng nó để đầu cơ

Những nhà đầu tư hiện đại không chỉ có một lựa chọn duy nhất. So sánh với việc đầu tư vàng, bạn có thể chọn mua thỏi vàng thật (Gold Spot) hoặc đầu tư qua quỹ hoặc thậm chí CFD, một ví dụ về (Derivative) trong tiếng Anh.

Trong số tất cả các công cụ tài chính, chứng khoán phái sinh được mệnh danh là con dao hai lưỡi - có thể làm giàu nhanh nhưng cũng có thể khiến bạn mất hết nếu không hiểu rõ. Hãy cùng tìm hiểu xem công cụ này thực sự là gì và các trader thích nó ở điểm nào.

Chứng khoán phái sinh thực sự là gì?

Chứng khoán phái sinh không phải là điều gì đó bí ẩn đối với những người đã biết. Nó chỉ là một thỏa thuận hoặc hợp đồng được lập giữa hai bên (hoặc doanh nghiệp) để thỏa thuận về giá cả và số lượng hàng hóa trong tương lai, mặc dù việc trao đổi thực tế sẽ diễn ra sau đó.

Ví dụ, bạn đồng ý mua dầu thô với giá 40 đô la mỗi thùng vào tháng 12 năm 2020, và bây giờ bạn tự tin rằng sẽ nhận được mức giá này, bất kể giá thị trường tăng hay giảm.

Điều quan trọng là: Cả hai bên có thể thỏa thuận về giá ngay cả khi chưa có hàng trong tay. Đây chính là điểm làm cho chứng khoán phái sinh trở thành công cụ linh hoạt và đầy cơ hội (và rủi ro).

5 loại chứng khoán phái sinh bạn cần biết

1. Forwards - Thỏa thuận “riêng tư”

Hợp đồng Forward là thỏa thuận trực tiếp giữa hai bên, cả hai tự đặt ra điều kiện. Vấn đề là tính thanh khoản thấp - khó tìm người khác thay thế. Thường được sử dụng trong nông nghiệp và hàng hóa để quản lý rủi ro giá cả.

2. Futures - Phiên bản chính thức của Forward

Hợp đồng Futures có tiêu chuẩn, được giao dịch trên thị trường trung tâm (Exchange), giúp có tính thanh khoản rất cao. Bạn dễ dàng bán ra. Ví dụ: Thị trường WTI Crude Oil Futures, Brent hoặc vàng trên Comex.

3. Options - Quyền nhưng không bắt buộc

Options cho phép bạn có quyền nhưng không bắt buộc phải thực hiện. Để có quyền này, bạn phải trả “phí quyền chọn” (premium). Người bán quyền nhận phí và phải chịu trách nhiệm nếu bạn sử dụng quyền.

4. Swaps - Trao đổi dòng tiền

Swap là thỏa thuận trao đổi dòng tiền trong tương lai. Khác với các loại khác, nó dựa trên “lãi suất” hoặc “dòng tiền” thay vì giá hàng hóa. Thường dùng để quản lý rủi ro tài chính.

5. CFD - Chứng khoán chênh lệch giá

CFD không phải là hợp đồng giao hàng hóa. Bạn chỉ dự đoán chênh lệch giá khi mở và đóng vị thế. Ngoài ra, CFD còn cho phép sử dụng đòn bẩy cao, nghĩa là:

• Có thể kiếm lợi nhanh (lên xuống)
• Nhưng cũng nhanh mất tiền.

Chứng khoán phái sinh tốt ở điểm nào? (cũng có tốt, cũng có xấu)

Tại sao trader thích chứng khoán phái sinh

1. Khóa giá trước thời hạn

Thỏa thuận giá ngay bây giờ, đảm bảo bạn sẽ nhận được mức giá này bất kể thị trường biến động ra sao.

2. Phòng ngừa rủi ro danh mục

Nếu bạn đang nắm giữ vàng và lo lắng giá sẽ giảm, có thể dùng CFD hoặc Futures ở trạng thái Short để bù đắp, không cần bán vàng thật phức tạp và mất phí.

3. Phân tán danh mục

Không cần sở hữu hàng hóa thực, bạn vẫn có thể giữ vị thế trong dầu, vàng hoặc các hàng hóa khác.

4. Đầu cơ ngắn hạn

Một số chứng khoán phái sinh (như CFD) có tính thanh khoản cao và mở cửa 24/7, phù hợp cho trader muốn bắt cơ hội nhanh.

Rủi ro cần lưu ý

1. Đòn bẩy là con dao hai lưỡi

Dùng đòn bẩy để tăng lợi nhuận, cũng làm tăng khả năng thua lỗ. Nếu không có Stop Loss tốt, bạn có thể mất nhiều hơn số tiền đã bỏ ra.

2. Biến động thị trường

Giá hàng hóa có thể biến động mạnh, ví dụ như khi ngân hàng trung ương điều chỉnh lãi suất, vàng có thể tăng vọt trong ngày.

3. Rủi ro giao hàng (với Futures và Forwards)

Một số chứng khoán phái sinh yêu cầu giao hàng thực trong ngày đáo hạn. Nếu không hiểu rõ điều kiện, bạn có thể gặp rắc rối.

4. Phức tạp

Options và Swaps rất phức tạp. Nếu hiểu sai, có thể trade sai hướng và thua lỗ.

Tóm lại: Chứng khoán phái sinh tốt hay xấu?

Cả hai đều đúng

Chứng khoán phái sinh là công cụ mạnh mẽ, nhưng cũng cần sử dụng một cách thông minh. Tùy thuộc vào:

• Bạn có hiểu rõ không
• Bạn có kế hoạch quản lý rủi ro không
• Bạn chấp nhận rủi ro đến mức nào thật sự

Nếu mới bắt đầu, hãy thử từ Futures hoặc CFD dễ hiểu rồi từ từ chuyển sang Options hoặc Swaps khi có kinh nghiệm.

Câu hỏi thường gặp

Chứng khoán phái sinh được bán ở đâu? Tùy theo loại, thường được giao dịch trên thị trường trung tâm (Exchange) hoặc OTC (Over-the-Counter). Một số chứng khoán phái sinh không được kiểm soát.

Option cổ phiếu có phải là chứng khoán phái sinh không? Có, quyền chọn cổ phiếu là chứng khoán phái sinh. Nói đơn giản, là hợp đồng cho phép mua hoặc bán cổ phiếu, và giá trị của nó liên quan đến giá cổ phiếu tham chiếu.