Thời điểm đảo chiều tỷ giá yên Nhật đang đến? Hướng dẫn lập kế hoạch đầu tư năm 2026

Tại sao xu hướng của yên Nhật lại đột ngột giảm mạnh? Hiện tại có thể mua yên Nhật để kiếm lợi nhuận không? Trong mười tháng qua, hiệu suất của USD so với yên Nhật đã gây chấn động thị trường. Từ mức 140 vào cuối năm 2024, đã tăng vọt lên trên 157, yên Nhật đang đối mặt với chu kỳ mất giá nghiêm trọng nhất kể từ thập niên 1990. Đằng sau sự biến động tỷ giá này, thực sự ẩn chứa những cơ hội đầu tư như thế nào?

Yên Nhật chạm mức yếu nhất trong 34 năm, yếu tố chủ chốt là gì?

Động lực kép của việc mất giá yên Nhật

Hiện tại, yên Nhật tiếp tục yếu, chủ yếu do hai lực lượng tranh đấu:

Thứ nhất, kỳ vọng mở rộng tài chính trong nước Nhật. Chính quyền của Thủ tướng Sanae Takaichi thúc đẩy chính sách chi tiêu ngân sách tích cực, gây ra nghi ngờ về khả năng bền vững của nợ dài hạn, từ đó làm giảm sức hấp dẫn của các tài sản yên Nhật.

Thứ hai, điều quan trọng hơn là sự phân hóa trong chính sách tiền tệ. Cục Dự trữ Liên bang duy trì chính sách thắt chặt trong bối cảnh lạm phát cao, trong khi Ngân hàng Trung ương Nhật Bản chậm chạp trong vòng quay chính sách, chênh lệch lãi suất giữa hai quốc gia đạt mức cao kỷ lục, lợi thế của USD so với yên Nhật rõ ràng. Chênh lệch lãi suất này thu hút dòng vốn chênh lệch lợi nhuận lớn chảy từ Nhật Bản sang Mỹ, trở thành động lực chính khiến yên Nhật mất giá.

Tháng 11, tỷ giá USD/JPY vượt qua ngưỡng 157, tạo mức thấp nhất kể từ đầu thập niên 1990. Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản ngay lập tức phát đi “cảnh báo mạnh nhất trong lịch sử”, là tín hiệu can thiệp rõ ràng nhất từ chính phủ kể từ tháng 9 năm 2022 về vấn đề tỷ giá, phản ánh sự lo ngại sâu sắc của cơ quan tiền tệ về tình hình hiện tại.

Chuyển hướng chính sách của Ngân hàng Trung ương: điểm xoay chiều của yên Nhật

Từ nới lỏng sang hawkish

Để hiểu xu hướng tương lai của yên Nhật, cần phân tích sâu về hành trình chính sách của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản.

Tháng 3 năm 2024, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản kết thúc chính sách lãi suất âm kéo dài 17 năm, nâng lãi suất chính sách lên trong khoảng 0-0.1%, đánh dấu sự kết thúc của thời kỳ nới lỏng. Mặc dù phản ứng của thị trường đối với việc tăng lãi suất khá thờ ơ — chênh lệch lãi suất Mỹ-Nhật mở rộng lại làm giảm sức mạnh của yên Nhật — nhưng bước đi này mang ý nghĩa mang tính bước ngoặt.

Ngày 31 tháng 7, quyết định này còn gây chấn động thị trường hơn nữa. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản nâng lãi suất lên 0.25%, tăng 15 điểm cơ bản, vượt xa dự kiến. Việc tăng lãi suất ngoài dự kiến này đã kích hoạt việc đóng vị thế chênh lệch lợi nhuận yên Nhật quy mô lớn, gây ra biến động mạnh trên thị trường tài chính toàn cầu, chỉ số Nikkei 225 giảm tới 12.4% trong ngày 5 tháng 8.

Đến năm 2025, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đưa ra quyết định quan trọng vào ngày 24 tháng 1 — nâng lãi suất chuẩn lên 0.5%, mức tăng lớn nhất trong một lần kể từ năm 2007. Quyết định này dựa trên hai yếu tố chính: thứ nhất, CPI lõi tháng 3 tăng 3.2% so với cùng kỳ, thứ hai, các cuộc đàm phán tiền lương mùa thu đạt mức tăng 2.7%.

Tuy nhiên, sau 9 cuộc họp kể từ lần tăng lãi suất tháng 1, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản vẫn giữ nguyên lập trường trung lập, duy trì lãi suất chính sách ở mức thấp kỷ lục 0.5%. Chính vì vậy, tỷ giá yên Nhật tiếp tục chịu áp lực, USD/JPY đã vượt qua ngưỡng 150.

Thống đốc Ueda Kazuo gần đây trong phiên chất vấn tại Quốc hội đã thẳng thắn thừa nhận rằng, Ngân hàng Trung ương cần theo dõi chặt chẽ rủi ro tỷ giá yếu làm tăng chi phí nhập khẩu và đẩy giá cả chung lên. Lời phát biểu này đã được thị trường hiểu rộng rãi như một tín hiệu rõ ràng về việc thắt chặt chính sách.

Phân tích các yếu tố quyết định xu hướng yên Nhật

Ba biến số quyết định hướng đi tương lai

1. Quyết định tăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản

Nếu Ngân hàng Trung ương Nhật Bản rõ ràng đưa ra lịch trình tăng lãi suất, đặc biệt là trong cuộc họp chính sách tháng 12, yên Nhật có khả năng sẽ bật tăng mạnh. Về mặt kỹ thuật, nếu USD/JPY phá vỡ mức 156.70, khả năng giảm tiếp xuống 150 hoặc thấp hơn là hoàn toàn hợp lý dự đoán.

2. Tiến trình hạ lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang

Khi tín hiệu về sự chậm lại của nền kinh tế Mỹ ngày càng rõ ràng, kỳ vọng về việc Fed giảm lãi suất lại tăng lên. Nếu trong cuộc họp tháng 12, Fed xác nhận lộ trình hạ lãi suất, điều này sẽ trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy yên Nhật tăng giá, từ đó làm yếu USD/JPY.

3. Dữ liệu lạm phát và kinh tế

Lạm phát của Nhật Bản hiện vẫn còn tương đối nhẹ, các chỉ số GDP và PMI cũng khá ổn định. Nếu dữ liệu kinh tế xấu đi, khả năng Ngân hàng Trung ương nâng lãi suất sẽ bị hạn chế; ngược lại, nếu dữ liệu tiếp tục tích cực, sẽ hỗ trợ cho việc thắt chặt chính sách hơn nữa.

Dự báo của các tổ chức: yên Nhật trở về giá trị hợp lý

Morgan Stanley mới đây đã chỉ ra rằng, khi dấu hiệu suy thoái của Mỹ ngày càng rõ ràng, nếu Fed bắt đầu chu kỳ cắt giảm lãi suất liên tiếp, tỷ giá USD/JPY có thể sẽ tăng gần 10% trong vài tháng tới.

Phân tích của ngân hàng này cho rằng, hiện tại, mức cao của USD/JPY đã lệch khỏi giá trị hợp lý của nó. Khi lợi suất trái phiếu Mỹ giảm, dẫn đến việc định giá điều chỉnh, sự chênh lệch này dự kiến sẽ được sửa chữa vào Quý 1 năm 2026. Dựa trên dự đoán này, Morgan Stanley ước tính USD/JPY sẽ giảm xuống khoảng 140 trong năm tới.

Tuy nhiên, báo cáo cũng cảnh báo rằng, nếu nền kinh tế Mỹ phục hồi vào nửa cuối năm sau, kích hoạt lại nhu cầu chênh lệch lợi nhuận, yên Nhật có thể lại chịu áp lực mất giá. Về mặt kỹ thuật, USD/JPY vẫn còn không gian tăng trung hạn.

10 năm hình ảnh thu nhỏ của xu hướng yên Nhật

Lịch sử mất giá của yên Nhật trong gần mười năm qua đã trải qua nhiều sự kiện then chốt định hình hiện tại:

2011: Động đất lớn và thảm họa hạt nhân

Động đất lớn và sóng thần tại Nhật gây thiệt hại kinh tế khổng lồ, vụ nổ nhà máy điện hạt nhân Fukushima gây ra khủng hoảng năng lượng. Nhật buộc phải tăng mạnh nhập khẩu dầu mỏ, nhu cầu USD tăng vọt, đồng thời lo ngại về phóng xạ làm thiệt hại ngành du lịch và xuất khẩu nông sản, thu nhập ngoại hối giảm sút, khiến yên Nhật mất giá.

2013: Xu hướng nới lỏng

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản dưới thời Kuroda Haruhiko tung ra các gói mua tài sản quy mô chưa từng có, trong hai năm bơm vào thị trường khoảng 1.4 nghìn tỷ USD tương đương. Dù thị trường chứng khoán tăng mạnh, chính sách siêu nới lỏng này khiến yên Nhật mất giá gần 30% trong 24 tháng.

2021: Chính sách của Fed thay đổi

Sau khi Fed tuyên bố thắt chặt chính sách tiền tệ, chênh lệch lãi suất Mỹ-Nhật mở rộng nhanh chóng. Do Nhật Bản có chi phí vay thấp, nhiều nhà đầu tư thực hiện các giao dịch chênh lệch lợi nhuận — vay yên mua các tài sản khác, kiếm lợi từ lãi suất chênh lệch hoặc tăng giá tài sản. Trong giai đoạn kinh tế toàn cầu khởi sắc, các giao dịch này đạt đỉnh, gây áp lực lớn lên yên Nhật.

2023-2024: Giao điểm chính sách

Khi các ngân hàng trung ương toàn cầu tăng lãi suất, vị tân Thống đốc Ueda Kazuo của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đã dần rõ ràng về việc chấm dứt chính sách nới lỏng. Khi CPI của Nhật vượt 3.3%, mức cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng dầu thô những năm 70, chính sách chuyển hướng là điều tất yếu. Hai lần tăng lãi suất trong năm 2024 đánh dấu bước ngoặt lịch sử của chính sách tiền tệ Nhật Bản.

Các nhà đầu tư nên ứng phó thế nào?

Khung đánh giá xu hướng yên Nhật thực dụng

Chú ý đến chỉ số lạm phát

Xu hướng CPI ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định của ngân hàng trung ương. Lạm phát cao thúc đẩy tăng lãi suất, có lợi cho yên Nhật; lạm phát thấp khiến ngân hàng duy trì chính sách nới lỏng, gây áp lực giảm giá yên. Hiện tại, Nhật vẫn là quốc gia có lạm phát tương đối thấp trên toàn cầu.

Theo dõi dữ liệu kinh tế

GDP và PMI là các chỉ số phản ánh sức khỏe nền kinh tế Nhật. Nền kinh tế mạnh mẽ cho thấy ngân hàng có thể điều chỉnh chính sách; kinh tế yếu đi sẽ khiến ngân hàng duy trì chính sách nới lỏng, không có lợi cho yên Nhật. Hiện tại, Nhật Bản có mức tăng trưởng kinh tế tương đối ổn định trong các nước G7.

Hiểu rõ phát ngôn của ngân hàng trung ương

Mỗi phát biểu của Ueda Kazuo đều có thể gây ra phản ứng dữ dội trên thị trường. Nhà đầu tư cần cảnh giác với cách hiểu quá mức của truyền thông, tập trung vào hành động của ngân hàng hơn là lời nói để tìm tín hiệu chính sách.

Chú ý đến chính sách của các ngân hàng trung ương toàn cầu

Vì tỷ giá là khái niệm tương đối, nếu các ngân hàng trung ương như Fed bắt đầu chu kỳ cắt giảm lãi suất, yên Nhật sẽ tăng giá ngầm định. Ngoài ra, yên Nhật còn có tính chất trú ẩn an toàn, thường trở thành nơi trú ẩn dòng vốn trong các khủng hoảng địa chính trị.

Tóm tắt và triển vọng

Dù trong ngắn hạn, chênh lệch lãi suất Mỹ-Nhật tiếp tục mở rộng và chính sách của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản còn chậm trễ sẽ tiếp tục gây áp lực giảm giá yên Nhật, nhưng xét theo góc nhìn trung và dài hạn, yên Nhật cuối cùng sẽ trở về giá trị hợp lý của nó, chu kỳ giảm giá của yên Nhật dự kiến sẽ kết thúc.

Với nhà đầu tư có nhu cầu du lịch tiêu dùng, có thể xem xét phân bổ từng phần vào yên Nhật; đối với nhà đầu tư muốn tham gia giao dịch ngoại hối, cần kết hợp khả năng chịu rủi ro và tình hình tài chính của bản thân để thận trọng đánh giá rủi ro biến động thị trường. Dù thế nào đi nữa, việc hiểu rõ các yếu tố thúc đẩy trên sẽ là nền tảng để xây dựng chiến lược đầu tư.