Vàng thực sự hiếm như thế nào? Hướng dẫn giao dịch toàn diện từ lịch sử đến giá thị trường

作为交易者，你可能听过"黄金是终极避险资产"这句话无数次。但真正的问题是：世界上到底有多少黄金？这个数字直接影响着黄金的长期投资价值 và giá趋势. Hôm nay chúng ta sẽ phân tích toàn diện vấn đề này từ phía cung, lịch sử và kỹ thuật.

Kho dự trữ vàng toàn cầu: Ít hơn bạn nghĩ

Dựa trên dữ liệu đáng tin cậy nhất hiện nay, tổng lượng vàng khai thác trong lịch sử nhân loại khoảng 212.582 tấn, trong đó khoảng hai phần ba được khai thác sau năm 1950. Nhưng có một điểm quan trọng: Vàng hầu như không thể bị phá hủy. Điều này có nghĩa là, hầu hết vàng khai thác trong lịch sử vẫn còn tồn tại dưới một dạng nào đó trên thế giới.

Hiện tại, dự trữ vàng trên bề mặt trái đất khoảng 190.000 tấn. Mỗi năm, lượng khai thác mới khoảng 2.500 đến 3.000 tấn. Tính toán đơn giản: theo tốc độ khai thác 3000 tấn/năm, lượng dự trữ hiện tại sẽ cần hơn 63 năm để khai thác hết. Nhưng thực tế, việc khai thác trong tương lai sẽ ngày càng khó khăn, chi phí sẽ tăng lên.

Điều thú vị là, vàng không giống than đá hay dầu mỏ bị “tiêu thụ”. Nó sẽ được thu hồi, tái sử dụng hoặc chuyển đổi mục đích. Hiện tại, 30% nguồn cung vàng hàng năm đến từ thu hồi vàng cũ, phần còn lại 67% là khai thác mới. Điều này có nghĩa là các sản phẩm điện tử cũ, trang sức cũ đang âm thầm trở thành nguồn vàng thứ cấp.

Thu hồi vàng chủ yếu đến từ hai nguồn: hơn 90% từ trang sức cũ, phần còn lại từ các sản phẩm điện tử, thiết bị y tế và ứng dụng công nghiệp. Theo tỷ lệ sử dụng vàng hàng năm, 78% dùng để sản xuất trang sức, 12% cho công nghiệp (điện tử, y tế, nha khoa), phần còn lại 10% cho giao dịch tài chính.

Vàng có cạn kiệt không? Thách thức cung trong tương lai

Vì lượng vàng có hạn, liệu sẽ có ngày cạn kiệt không? Về lý thuyết là có, nhưng không đơn giản như vậy.

Trước hết, vàng nằm sâu trong lớp vỏ trái đất có thể nhiều hơn lượng dự trữ đã biết, nhưng độ khó khai thác lớn đến mức không khả thi về mặt kinh tế. Thứ hai, tần suất phát hiện các mỏ mới đã giảm. Phần lớn sản lượng vàng hiện nay đến từ các mỏ đã hoạt động từ hàng chục năm trước. Các công ty khai thác đang giảm đầu tư vào thăm dò, nguyên nhân chính không phải thiếu tiền mà là gần như không còn mỏ lớn chưa được khám phá trên toàn cầu.

Các công nghệ mới có thể cứu vãn tình hình không? Có thể. Dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và công nghệ khai thác thông minh đang được áp dụng trong khai thác vàng, có thể giảm chi phí và tối ưu hóa quy trình. Nhưng ngay cả vậy, chi phí khai thác sẽ ngày càng cao.

Xét dài hạn, xu hướng phát triển của ngành vàng có thể là: từ khai thác quy mô lớn → dần chuyển sang chủ yếu thu hồi. Điều này thực sự là điều tốt. Việc thu hồi vàng từ rác thải điện tử đã khá phát triển, trong tương lai sẽ còn hiệu quả hơn nữa.

Giá trị lịch sử của vàng: Từ tiền tệ đến tài sản đầu tư

Hiểu về sự biến đổi của vàng như một tài sản tài chính để có thể hiểu rõ giá hiện tại.

Thời cổ đại đến Trung cổ: Vàng tồn tại như một vật trang trí và phương tiện trao đổi trong hàng nghìn năm. Đồ thủ công bằng vàng cổ nhất được khai quật tại di tích Varna, Bulgaria. Nhưng người đưa vàng thành phương tiện thanh toán chính thức là đế chế La Mã. Hoàng đế Augustus (trị vì từ năm 31 TCN đến 14 SCN) quy định: 1 pound vàng có thể đúc 40-42 đồng tiền vàng.

Sau đó, Marcus Aurelius (trị vì 211-217) thay đổi tỷ lệ này: 1 pound vàng đúc thành 50 đồng tiền vàng, thực chất là giảm giá trị. Khoảng 100 năm sau, Hoàng đế Constantine điều chỉnh còn 72 đồng/ pound.

Chế độ bản vị vàng hiện đại: Vào thế kỷ 19, các quốc gia châu Âu phát triển, phần lớn tiền giấy phát hành đều dựa trên dự trữ vàng, gọi là “chế độ bản vị vàng”.

Lịch sử chế độ bản vị vàng của Mỹ bắt đầu từ Đạo luật tiêu chuẩn vàng năm 1900, quy định vàng là kim loại duy nhất để đổi lấy tiền giấy, với giá cố định 20.67 USD/ounce. Vương quốc Anh duy trì giá vàng ở mức 4.25 bảng/ounce cho đến năm 1944, khi hệ thống Bretton Woods được thiết lập.

Theo thỏa thuận Bretton Woods, phần lớn các quốc gia công nghiệp hóa cam kết gắn tiền tệ của mình với USD, vì Mỹ nắm giữ phần lớn vàng toàn cầu. Nhưng hệ thống này không tồn tại lâu. Năm 1971, Tổng thống Nixon ra lệnh dừng quy đổi USD sang vàng, chính thức tuyên bố chấm dứt chế độ bản vị vàng. Từ đó, USD và các đồng tiền toàn cầu trở thành tiền pháp định thực sự, hoàn toàn thoát khỏi liên kết vàng.

Giá vàng tăng vọt: Từ 35 USD đến 2260 USD

Nhiều người nghĩ rằng sau khi vàng mất vai trò “tiền tệ”, giá sẽ giảm mạnh. Nhưng kết quả hoàn toàn ngược lại.

Năm 1971, khi chế độ bản vị vàng chấm dứt, giá vàng khoảng 35 USD/ounce. Đến năm 1980, giá tăng vọt lên 850 USD/ounce. Thời kỳ này, chủ yếu do khủng hoảng dầu mỏ, lạm phát hai con số, biến động tỷ giá và căng thẳng địa chính trị. Các nhà đầu tư hoảng loạn mua vàng như một tài sản chống lạm phát, trong khi cổ phiếu trở nên quá rủi ro.

Trong hai thập kỷ tiếp theo (1980-2000), giá vàng dao động quanh mức 500 USD/ounce, khá ổn định. Nhưng từ năm 2000 trở đi, vàng bắt đầu một chu kỳ tăng giá mới. Các sự kiện như 11/9/2001, suy thoái kinh tế, khủng hoảng tài chính 2008, đại dịch COVID-19 năm 2020 đều đẩy giá vàng lên mức cao mới. Năm 2022, vàng lần đầu vượt mốc 2000 USD/ounce.

Tính đến tháng 4 năm 2024, giá vàng đã đạt gần 2260 USD/ounce (trích dẫn tiêu đề là 4465.41 nhân dân tệ, tỷ giá quy đổi).

Bọt vàng hay nhu cầu thực?

Có người lo lắng rằng, giá vàng suốt nhiều năm chỉ tăng mà không giảm có phải là bong bóng không. Câu hỏi này đáng để suy nghĩ.

Vấn đề của vàng là: Nó không có dòng tiền. Không giống cổ phiếu tạo lợi nhuận, trái phiếu sinh lãi, bất động sản cho thuê — vàng chỉ là vàng, ngoài việc giữ giá và tính khan hiếm, không có lợi tức nội tại. Điều này khiến giá vàng dễ bị ảnh hưởng bởi “kỳ vọng tâm lý”. Người mua vàng phần lớn là tin rằng giá sẽ tăng, chứ không dựa trên các chỉ số tài chính cứng nhắc.

Nhưng chính vì vậy, bong bóng vàng thường nhẹ nhàng hơn. Năm 2011, giá vàng đạt đỉnh cao lịch sử 1.896,50 USD/ounce, sau đó trong vòng 3 năm giảm hơn 800 USD, về còn khoảng 1.000 USD vào cuối 2015. Sự sụt giảm này không gây ra khủng hoảng tài chính. So với thị trường chứng khoán hay bất động sản, độ biến động của vàng khá nhẹ.

Xét dài hạn, vàng được xem là đầu tư rủi ro thấp, đặc biệt trong thời kỳ bất ổn cao. Tương quan nghịch với thị trường chứng khoán khiến nó trở thành công cụ phòng hộ danh mục đầu tư hiệu quả.

Phân tích kỹ thuật XAU/USD

Đối với trader, điều quan tâm thực sự là cặp XAU/USD. “X” là ký hiệu chỉ chỉ số, “AU” là viết tắt của aurum (vàng) trong tiếng Latin. Cặp này phản ánh số USD cần để mua 1 ounce vàng.

Tại thời điểm chúng tôi viết bài (đầu tháng 4 năm 2024), XAU/USD dao động quanh 2250, gần mức cao lịch sử. Giá bị đẩy lên bởi các yếu tố sau:

• Lạm phát cao của Mỹ dù đã giảm nhưng chưa chấm dứt
• Xung đột địa chính trị ở Ukraine và Trung Đông kéo dài
• Cục Dự trữ Liên bang phát tín hiệu cắt giảm lãi suất
• Các nhà đầu tư toàn cầu liên tục tìm kiếm tài sản trú ẩn

Về mặt kỹ thuật, các mức hỗ trợ chính nằm ở 2200 USD, kháng cự tại 2300 USD. Tuần trước, vàng đã vượt qua 2200 và lập đỉnh mới gần 2223, được nhiều nhà phân tích xem là tín hiệu tiếp tục tăng.

Chiến lược giao dịch ngắn hạn: Điều chỉnh về quanh 2223 có thể thu hút dòng tiền mua mới, duy trì hỗ trợ trên 2200. Nếu vượt qua 2300, có thể kích hoạt đà tăng tiếp. Ngược lại, nếu giảm xuống dưới 2200, có thể xuất hiện các đợt bán kỹ thuật, mở ra không gian giảm sâu hơn.

Tóm lại: Tại sao vàng đáng chú ý

Chúng ta đã làm rõ một số điểm:

Phía cung: Vàng là tài nguyên có hạn, nhưng nhờ khả năng thu hồi, lượng tồn kho toàn cầu ngày càng tăng. Thách thức trong tương lai là chi phí khai thác sẽ tăng, ngành sẽ dần chuyển sang chủ yếu dựa vào thu hồi.

Phía giá: Kể từ khi chế độ bản vị vàng chấm dứt, vàng đã chuyển từ tiền tệ trú ẩn sang tài sản trú ẩn. Mỗi lần khủng hoảng toàn cầu đều đẩy giá lên cao, vì nó tượng trưng cho “niềm tin cuối cùng”.

Phía giao dịch: Hiện tại, XAU/USD đang ở mức cao lịch sử, nhưng phân tích kỹ thuật vẫn cho thấy xu hướng tăng. Rủi ro địa chính trị và chính sách của Fed là các yếu tố ngắn hạn chính.

Phía tâm lý: Giá vàng dễ bị ảnh hưởng bởi kỳ vọng, nhưng điều này cũng giúp nó ổn định hơn so với bong bóng chứng khoán.

Hiểu rõ những nền tảng này, bạn sẽ có thể đưa ra quyết định giao dịch vàng sáng suốt hơn. Không có gì chắc chắn tuyệt đối, nhưng kiến thức tốt sẽ giúp bạn tránh được nhiều rủi ro.