Khi nhu cầu mua vượt quá cung cấp, sức mạnh của thị trường sẽ tăng lên

Trong thế giới đầu tư, không có gì quan trọng hơn việc hiểu cách giá di chuyển và động lực chính đến từ hai phía—những người muốn mua và những người muốn bán. Khi lực lượng này mất cân bằng, giá bắt đầu biến động, và đối với nhà đầu tư thông minh, việc đọc tín hiệu mất cân bằng này chính là cách tìm kiếm cơ hội vàng trên thị trường.

Lực lượng cung cầu và sự biến động của giá

Giá cổ phiếu hoặc bất kỳ tài sản nào không do công ty hoặc cơ quan kiểm soát quyết định, mà do sự cân bằng giữa hai lực lượng: một bên là số lượng người muốn mua (Nhu cầu mua) và bên kia là số lượng người muốn bán (Nhu cầu bán).

Khi có nhiều người muốn mua hơn người muốn bán, thị trường sẽ thiếu hàng hóa. Người mua sẽ phải trả giá cao hơn để có được hàng, khiến giá tăng lên. Ngược lại, khi có nhiều người muốn bán hơn người muốn mua, hàng hóa sẽ tồn kho, người bán phải giảm giá để thu hút người mua, khiến giá giảm xuống. Khái niệm cơ bản này gọi là cầu (Demand) và cung (Supply).

Nhu cầu mua (cầu) là gì?

Nhu cầu là lượng hàng hóa mà người tiêu dùng hoặc nhà đầu tư muốn mua ở các mức giá khác nhau. Quy luật cơ bản của cầu quy định rằng khi giá giảm, nhu cầu sẽ tăng, và khi giá tăng, nhu cầu sẽ giảm. Đây là mối quan hệ nghịch biến.

Tại sao lại như vậy? Bởi vì khi giá giảm, tiền của bạn có giá trị cao hơn (kết quả về thu nhập). Bạn có thể mua nhiều hơn với cùng một số tiền. Ngoài ra, khi giá của mặt hàng này giảm, nó trông hấp dẫn hơn so với các mặt hàng khác gần đó (kết quả về sự thay thế).

Các yếu tố ảnh hưởng đến cầu rất đa dạng, như thu nhập của người mua, niềm tin thị trường, giá của các mặt hàng thay thế, sở thích của người tiêu dùng, số lượng người có khả năng mua, và dự đoán về giá trong tương lai. Đôi khi, các yếu tố bên ngoài như mùa vụ, chính sách của chính phủ hoặc các sự kiện kinh tế vĩ mô cũng ảnh hưởng đến cầu.

Nhu cầu bán (cung) và đặc điểm hoạt động

Cung là lượng hàng hóa mà nhà sản xuất hoặc người bán muốn cung cấp ở các mức giá khác nhau. Quy luật cung quy định rằng khi giá tăng, lượng cung sẽ tăng; khi giá giảm, lượng cung sẽ giảm. Đây là mối quan hệ cùng chiều.

Tại sao lại như vậy? Bởi vì khi giá cao hơn, lợi nhuận từ bán hàng cũng cao hơn. Nhà sản xuất sẽ muốn sản xuất và bán nhiều hơn. Ngược lại, khi giá thấp, lợi nhuận giảm, nhà sản xuất không muốn cung cấp nhiều.

Các yếu tố ảnh hưởng đến cung cũng tương tự, như chi phí sản xuất, giá của các mặt hàng thay thế, số lượng đối thủ cạnh tranh, công nghệ sản xuất, và dự đoán về giá trong tương lai. Điều kiện khí hậu, chính sách thuế, tỷ giá hối đoái và khả năng tiếp cận vốn cũng có tác động.

Điểm cân bằng là nơi quyết định giá

Cầu và cung không quan trọng chỉ riêng từng yếu tố, mà quan trọng ở điểm chúng gặp nhau—điểm cân bằng (Equilibrium). Đây là nơi giá cả có xu hướng không thay đổi vì cầu bằng cung.

Nếu giá tăng trên điểm cân bằng, người bán sẽ muốn cung nhiều hơn, còn người mua sẽ mua ít hơn, dẫn đến tồn kho tăng và áp lực giảm giá trở lại điểm cân bằng. Ngược lại, nếu giá thấp hơn điểm cân bằng, người mua muốn mua nhiều hơn, còn người bán muốn bán ít hơn, dẫn đến thiếu hàng và giá sẽ tăng trở lại điểm cân bằng.

Trong thị trường tài chính, lực lượng cung cầu là yếu tố quan trọng nhất

Trong thị trường chứng khoán hoặc tài sản tài chính, việc hiểu cầu và cung quan trọng như trong thị trường hàng hóa thông thường. Khi giá cổ phiếu tăng, điều đó có nghĩa là cầu vượt cung; nhà đầu tư có sức mua lớn hơn. Khi giá giảm, điều đó cho thấy cung chiếm ưu thế; nhà đầu tư bán nhiều hơn.

Các yếu tố ảnh hưởng đến cầu trong thị trường tài chính rất đa dạng, như tình hình kinh tế vĩ mô, lãi suất, thanh khoản hệ thống tài chính, kết quả hoạt động của công ty, niềm tin của nhà đầu tư, và dự đoán về tương lai. Đôi khi, tin tức, sự kiện chính trị hoặc cảm xúc thị trường cũng có thể tác động.

Các yếu tố ảnh hưởng đến cung trong thị trường chứng khoán bao gồm chính sách của các công ty niêm yết (ví dụ: tăng vốn hoặc mua lại cổ phần), việc đăng ký mới của các công ty, quy định và luật lệ của sở giao dịch chứng khoán.

Nhà phân tích sử dụng quy luật này như thế nào?

Trong phân tích cơ bản (Fundamental Analysis)

Nhà đầu tư sử dụng phân tích cơ bản để tìm kiếm sự thay đổi trong giá trị thực của công ty. Khi họ nhận thấy doanh nghiệp có xu hướng phát triển tốt hơn, nhu cầu mua cổ phiếu sẽ tăng. Khi có tín hiệu cảnh báo, nhu cầu bán sẽ tăng. Dự đoán kết quả kinh doanh, tốc độ tăng trưởng, cấu trúc tài chính—tất cả đều ảnh hưởng đến cầu và cung.

Trong phân tích kỹ thuật (Technical Analysis)

Nhà giao dịch sử dụng các công cụ để đo lường cầu và cung, ví dụ:

1) Đọc biểu đồ nến (Candles)

• Nến xanh (đóng cửa cao hơn mở cửa) cho thấy phe mua chiếm ưu thế
• Nến đỏ (đóng cửa thấp hơn mở cửa) cho thấy phe bán chiếm ưu thế
• Nến doji (mở và đóng gần như bằng nhau) cho thấy hai phe cân bằng

2) Theo dõi xu hướng (Trend)

• Nếu giá tạo đỉnh mới liên tục, cầu vẫn mạnh
• Nếu giá tạo đáy mới liên tục, cung vẫn mạnh
• Nếu giá dao động trong phạm vi, hai phe cân bằng

3) Tìm hỗ trợ và kháng cự (Support & Resistance)

• Hỗ trợ là mức giá mà người mua chờ mua (cầu)
• Kháng cự là mức giá mà người bán chờ bán (cung)

Chiến lược giao dịch dựa trên cầu và cung

Trường hợp 1: Đảo chiều của giá (Reversal)

Xu hướng tăng (DBR - Demand Zone Drop Base Rally) Giá giảm nhanh khiến người mua nghĩ rằng giá đã hợp lý, họ bắt đầu mua vào. Giá dừng lại và tạo nền. Khi tin tốt đến, lực mua trở lại mạnh mẽ, giá vượt lên. Nhà giao dịch có thể vào lệnh bán tại điểm vượt.

Xu hướng giảm (RBD - Supply Zone Rally Base Drop) Giá tăng nhanh, người bán thấy cơ hội bán ra, giá dừng lại và tạo nền. Khi tin xấu xuất hiện, lực bán mạnh lên, giá giảm xuống. Nhà giao dịch có thể vào lệnh bán tại điểm vượt.

Trường hợp 2: Xu hướng tiếp diễn (Continuation)

Tiếp tục tăng (RBR - Rally Base Rally) Giá tăng, tạo nền, khi có tin tốt, giá tiếp tục tăng. Lực mua vẫn mạnh.

Tiếp tục giảm (DBD - Drop Base Drop) Giá giảm, tạo nền, khi có tin xấu, giá tiếp tục giảm. Lực bán vẫn mạnh.

Những điều nhà đầu tư cần ghi nhớ

Cầu vượt cung không chỉ là nguyên lý kinh tế cơ bản, mà còn là trái tim của biến động giá trong thị trường tài chính. Nhà đầu tư có khả năng đọc tín hiệu mất cân bằng này sẽ dự đoán chính xác hướng đi của giá hơn, dù dùng phân tích cơ bản, kỹ thuật hay kết hợp cả hai.

Tuy nhiên, kiến thức này phải đi kèm với luyện tập, quan sát giá thực tế, và học hỏi liên tục từ thị trường, vì thị trường luôn biến đổi và những bài học mới luôn chờ đợi.