Từ meme chính trị đến va chạm thực tế: Tại sao 294 ngày thử nghiệm của bộ phận DOGE lại kết thúc thất bại

Chính trị sân khấu của trò hề Shiba Inu

Mượn mã của một loại tiền điện tử để đặt tên cho các cơ quan chính phủ nghe có vẻ như một câu chuyện đùa, nhưng thực tế đã xảy ra. Một bộ phận tên là DOGE ra đời, hứa hẹn dùng cưa điện để cắt đứt hệ thống quan liêu, nhưng chỉ trong chưa đầy 10 tháng đã lặng lẽ biến mất. Từ khi thành lập đến khi giải thể, toàn bộ chu kỳ chỉ có 294 ngày—con số này trông như đang châm biếm những đồng meme có vòng đời ngắn ngủi.

Ngày 20/1/2025, đúng ngày nhậm chức, Trump đã ký sắc lệnh thành lập Bộ Hiệu quả Chính phủ, mã số là DOGE—trùng khớp với mã của Dogecoin. Điều này không phải là trùng hợp, Elon Musk, một người ủng hộ lâu dài của Dogecoin, đã thiết kế cẩn thận câu chuyện này. Thiết kế hình ảnh trên trang web còn tuyệt vời hơn, toàn là các yếu tố của giới crypto, hình ảnh Shiba Inu, đậm chất văn hóa meme, nhìn qua cứ như một dự án marketing của đồng coin nào đó hơn là một cơ quan chính phủ.

Elon Musk còn phối hợp trên mạng xã hội, đăng hình ảnh cưa điện cầm tay kèm dòng chữ “Chuẩn bị cưa điện cho quan liêu”, toàn bộ phong cách này chẳng khác gì khi ông quảng bá Dogecoin. Chiến lược truyền thông mang tính biểu tượng cao này thực chất là cố tình đưa văn hóa meme internet vào lĩnh vực chính trị một cách cứng nhắc, nhằm dùng sự phóng đại và châm biếm để thu hút sự đồng cảm của giới trẻ mạng.

Phương pháp Silicon Valley gặp phải vũng lầy Washington

Hoạt động của DOGE hoàn toàn phá vỡ quy trình truyền thống của các cơ quan chính phủ. Nhóm của Elon Musk trung bình chỉ hơn 20 tuổi, gọi là “lính nhí”, mặc áo hoodie và quần jeans đi làm, trông như một công ty khởi nghiệp. Họ dựa vào Red Bull để sống sót, trong vòng ba tuần đã cài đặt nhân sự tại các cơ quan liên bang lớn, nhanh chóng kiểm soát dòng chảy tài chính và tiến hành kiểm tra toàn diện các hợp đồng dự án.

Trí tuệ nhân tạo trở thành vũ khí bí mật của họ. Từ việc bỏ trống các tòa nhà văn phòng đến việc nhân viên đi công tác, tất cả dữ liệu đều được nhập vào để AI nhanh chóng phát hiện các khoản lãng phí. Chỉ riêng việc phát hiện và thu hồi các tòa nhà văn phòng bỏ trống đã tiết kiệm được 1,5 tỷ USD. Phong cách “lặp lại nhanh, phá vỡ quy chuẩn” của Silicon Valley đã gây chấn động Washington. Việc bắt buộc nộp báo cáo hàng tuần, xử lý nhân viên không đến làm việc như nghỉ phép hành chính—các phương pháp quản lý của công ty internet này áp dụng vào cán bộ công chức đã khiến toàn bộ hệ thống nổi giận.

Khoảng cách giữa lời hứa lớn và thực tế

Tham vọng là có thật. Elon Musk tuyên bố sẽ cắt giảm 2 nghìn tỷ USD trong ngân sách liên bang, còn Ramachwamy thì tuyên bố sẽ tối ưu hóa 70% nhân viên chính phủ—những con số phóng đại này gần như chỉ là trò khoe khoang của tiền mã hóa, nhằm tạo ra các chủ đề nóng dựa trên mục tiêu gây sốc.

Nhưng thực tế thường tàn nhẫn. DOGE tuyên bố đã cắt giảm khoảng 160 tỷ USD chi tiêu, quy đổi ra chưa đến một phần năm của mục tiêu 2 nghìn tỷ USD. Các thành viên Ủy ban điều tra thường trực của Thượng viện Mỹ sau đó đã phát hành báo cáo, chỉ rõ DOGE trong vòng chưa đầy 6 tháng đã “lãng phí” hơn 21 tỷ USD. Các dự án cho vay của Bộ Năng lượng bị đóng băng, chính phủ thiệt hại trực tiếp 263 triệu USD lợi nhuận lãi suất; Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ bị đình trệ, dẫn đến hàng trăm triệu USD lương thực và thuốc men bị hư hỏng trong kho.

Cách làm quyết liệt này đã khiến nhiều phía nổi giận. Các công tố viên của Đảng Dân chủ ở 14 bang đã cùng nhau kiện Elon Musk và Trump vì vi phạm điều khoản bổ nhiệm trong Hiến pháp. Gần 20 vụ kiện đang chờ xử lý, từ vi phạm “Luật Bảo vệ quyền riêng tư” đến truy cập trái phép dữ liệu nhạy cảm của chính phủ, đủ loại. DOGE ban đầu muốn trở thành anh hùng, nhưng cuối cùng lại trở thành mục tiêu công kích.

Sự kết thúc đột ngột của đồng meme White House

Tháng 5, câu chuyện bắt đầu đảo chiều. Elon Musk tuyên bố từ chức, còn tranh cãi gay gắt với Trump về dự luật “to lớn và đẹp đẽ”. Vào mùa hè, nhân sự của DOGE đã bắt đầu rút khỏi trụ sở chính, các chốt bảo vệ và thẻ truy cập đã lần lượt biến mất.

Điều cuối cùng chôn vùi là xác nhận công khai gần đây của Giám đốc Cơ quan Quản lý Nhân sự Mỹ, Scott Cooper: DOGE đã không còn tồn tại nữa. Các đợt tuyển dụng toàn bộ chính phủ từng là biểu tượng đã được gỡ bỏ từ lâu, chức năng đã được hợp nhất vào Cơ quan Quản lý Nhân sự. Các thành viên của DOGE không nghỉ việc, mà được phân bổ lại sang các bộ phận khác—người sáng lập Airbnb, Joe Gebbia, đến Viện Thiết kế Quốc gia, còn Zachary Treil trở thành Giám đốc Công nghệ của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh.

Thống đốc Florida Ron DeSantis bình luận trên mạng xã hội một cách châm biếm nhất: “DOGE chiến đấu với Swamp, nhưng Swamp đã thắng.” Cuộc thử nghiệm meme chính trị này cuối cùng cũng bị các thế lực truyền thống nuốt chửng.

Sự đấu tranh giữa biểu tượng và thực chất

Trò hề kéo dài 294 ngày này đã phơi bày một vấn đề cốt lõi: sức mạnh của câu chuyện là có hạn. Kinh tế biểu tượng thực sự đang thấm vào lĩnh vực chính trị truyền thống, sự hòa nhập giữa văn hóa crypto và chính trị đã không thể đảo ngược, nhưng khi lượng truy cập giảm đi, nhiệt huyết hạ nhiệt, thì những thứ thực sự tồn tại là những gì có thể giải quyết vấn đề thực tế.

Thử nghiệm của DOGE về bản chất là một màn trình diễn chính trị dựa trên biểu tượng. Nó dùng chiến lược meme coin để đóng gói cải cách chính trị, dựa vào ngôn ngữ của văn hóa crypto để thu hút giới trẻ, nhưng khi chạm đến thực tế—cắt giảm ngân sách, tối ưu quy trình, tái cơ cấu quyền lực—tất cả các thiết kế bắt mắt đều trở nên vô nghĩa. Câu chuyện có thể giúp tạo sự đồng thuận, nhưng nếu không đi kèm với cam kết về công nghệ thực thi và tạo giá trị, cuối cùng chỉ là những lâu đài trên cát.

Sự biến mất của DOGE có thể không phải là một tín hiệu xấu. Nó nhắc nhở chúng ta rằng, dù văn hóa crypto có mới mẻ đến đâu, cách đóng gói biểu tượng có tinh vi thế nào, thì cuối cùng chính trị và quản lý vẫn phải dựa trên các yếu tố nền tảng như hiệu quả, công bằng và bền vững. Thực sự đổi mới không nằm ở việc đựng rượu cũ trong bình mới, mà là tìm ra phương pháp vừa giữ được tinh thần tiên phong, vừa phù hợp với sự ổn định truyền thống.