CARF，bước tiếp theo trong quản lý tài sản mã hóa ở Hồng Kông

Bài viết: FinTax

2025年12月9日, Hồng Kông, Trung Quốc, đã thông báo qua báo cáo chính phủ rằng chính quyền đang tổ chức ý kiến công chúng về việc thực thi Khung báo cáo tài sản mã hóa (Crypto-Asset Reporting Framework, CARF) cũng như Tiêu chuẩn báo cáo chung (Common Reporting Standard, CRS) sửa đổi, mục tiêu là bắt đầu từ năm 2028 tự động trao đổi thông tin liên quan đến thuế của các giao dịch tài sản mã hóa với các khu vực quản lý thuế đối tác, và từ năm 2029 thực thi các quy tắc CRS phiên bản mới đã sửa đổi. Mặc dù Hồng Kông hiện chưa ký kết Thoả thuận Cơ quan Quản lý đa phương về CARF (MCAA), nhưng đã tích cực xác định lịch trình triển khai tại địa phương, điều này phản ánh sự cân bằng giữa việc hội nhập hệ thống quốc tế và duy trì nhịp độ tự quản độc lập, giữ ổn định thị trường. Nhân cơ hội này, bài viết sẽ tóm lược nội dung Khung CARF, giới thiệu hệ thống trao đổi thông tin thuế hiện hành của Hồng Kông, phân tích quá trình phát triển của quản lý tài sản mã hóa, từ đó đánh giá tác động của việc thực thi CARF tại Hồng Kông đối với các chủ thể thị trường khác nhau, nhằm cung cấp tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà ngành nghề hoặc nhà đầu tư về cách tuân thủ pháp lý.

1. Tổng quan về Khung CARF

Khung báo cáo tài sản mã hóa (CARF) là tiêu chuẩn trao đổi tự động thông tin thuế quốc tế do Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) thúc đẩy xây dựng, nhằm quy chuẩn việc tiết lộ thông tin thuế liên quan đến tài sản mã hóa xuyên biên giới. CARF quy định rằng các nhà cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa có nghĩa vụ báo cáo (RCASPs) phải thu thập thông tin liên quan đến khách hàng và các giao dịch liên quan đến thuế, gửi đến cơ quan thuế của khu vực pháp lý nơi đăng ký, và cuối cùng các cơ quan thuế sẽ tự động trao đổi thông tin quốc tế với nhau. Cơ chế hoạt động của CARF tương tự như CRS trong lĩnh vực tài chính truyền thống, nhưng tập trung vào các hành vi mua bán, trao đổi, lưu giữ và chuyển nhượng tài sản mã hóa, nhằm thu hẹp không gian các đối tượng trốn thuế bằng cách lợi dụng môi trường phi tập trung để che giấu thu nhập hoặc tài sản chịu thuế, nâng cao tính minh bạch về thuế của tài sản mã hóa. Việc phổ biến thực thi CARF trên toàn cầu dự kiến sẽ giúp các giao dịch tài sản mã hóa đạt mức độ tiết lộ thông tin thuế tương đương lĩnh vực tài chính truyền thống, cho thấy bức tranh về minh bạch thuế của tài sản mã hóa đang dần rõ nét hơn.

2. Hệ thống trao đổi thông tin thuế trong lĩnh vực tài chính truyền thống của Hồng Kông

Hệ thống trao đổi thông tin thuế quốc tế hiện tại của Hồng Kông chủ yếu xây dựng dựa trên lĩnh vực tài chính truyền thống. Hồng Kông là một trong những khu vực pháp lý sớm và toàn diện hội nhập tiêu chuẩn minh bạch thuế của OECD. Ngay từ năm 2014, chính quyền Hồng Kông đã tuyên bố hỗ trợ Cơ chế Trao đổi Tài khoản Tài chính Tự động của OECD (AEOI), và năm 2016 đã sửa đổi Luật Thuế để xây dựng khung pháp lý phù hợp. Dưới cơ chế CRS, các tổ chức tài chính (ngân hàng, tổ chức ủy thác, thực thể đầu tư, v.v.) có nghĩa vụ xác định quốc tịch cư trú thuế của chủ tài khoản và người kiểm soát, sau đó gửi thông tin về các tài khoản của cư dân thuế nước ngoài phù hợp điều kiện đến Cục Thuế Hồng Kông, và từ đó Cục Thuế cùng các đối tác khu vực pháp lý thực hiện trao đổi thông tin tự động. Trong quá trình thực hiện CRS, Hồng Kông bắt đầu từ năm 2018 tiến hành trao đổi thông tin lần đầu với các khu vực đối tác đầu tiên như Nhật Bản, Anh Quốc. Sau đó, số lượng khu vực trong danh sách các “khu vực quản lý thuế khai báo” theo phụ lục Luật Thuế của Hồng Kông đã mở rộng liên tục, từ ban đầu là 75 lên hơn 120 vào năm 2020.

Ngoài việc thực thi CRS, Hồng Kông còn tích cực hợp tác quốc tế trong các hình thức trao đổi thông tin thuế khác. Tháng 11 năm 2014, Hồng Kông ký kết Thỏa thuận Chính phủ liên chính phủ về thực thi Đạo luật Tuân thủ Thuế Các tài khoản Ngoại quốc của Mỹ (FATCA). Theo thỏa thuận này và các thỏa thuận FFI (Foreign Financial Institution Agreement), từ năm 2015, các tổ chức tài chính phù hợp tại Hồng Kông phải xác định tài khoản của khách hàng Mỹ, sau khi có sự đồng ý của chủ tài khoản, hàng năm báo cáo số dư, lãi suất, cổ tức và các dữ liệu liên quan đến tài khoản đến Sở Thuế vụ Mỹ (IRS). Ngoài ra, Hồng Kông còn tham gia Công ước Hỗ trợ Hành chính về Thuế (MAC) và ký kết Thỏa thuận Cơ quan Quản lý đa phương về Tiêu chuẩn báo cáo chung (CRS-MCAA), từ đó hình thành khuôn khổ hệ thống trao đổi thông tin tài khoản tài chính CRS với các đối tác đa phương.

Trong lĩnh vực trao đổi thông tin tài khoản tài chính truyền thống, Hồng Kông đã hình thành nền tảng kỹ thuật và hệ thống thể chế tương đối trưởng thành. Trong bối cảnh đó, việc giới thiệu CARF tại Hồng Kông là mở rộng và cải tiến mô hình trao đổi thông tin CRS/FATCA đã có trong lĩnh vực tài chính, nhằm phù hợp với lĩnh vực tài sản mã hóa. Vì vậy, bài viết sẽ tiếp tục thảo luận về quá trình phát triển quản lý tài sản mã hóa của Hồng Kông và mối quan hệ tương tác với hệ sinh thái thuế trong lĩnh vực tài chính truyền thống.

3. Quá trình phát triển chính sách quản lý lĩnh vực tài sản mã hóa của Hồng Kông

Về quản lý tài sản mã hóa, Hồng Kông liên tục hoàn thiện hệ thống quản lý nhằm cân bằng giữa đổi mới thị trường và kiểm soát rủi ro.

Từ năm 2018 trở đi, Ủy ban Chứng khoán và Hối đoái Hồng Kông (SFC) lần lượt ban hành các tuyên bố và hướng dẫn quản lý, hình thành dần khung quản lý tài sản ảo. Năm 2019, Hồng Kông ra mắt cơ chế “khoảng sandbox” dành cho các nhà đầu tư chuyên nghiệp trong lĩnh vực giao dịch tài sản ảo, và cuối cùng năm 2023, sửa đổi Luật Chống rửa tiền (AMLO), chính thức thiết lập hệ thống giấy phép pháp lý cho các nền tảng giao dịch tài sản ảo. Đồng thời, năm 2024, Hồng Kông đã phê duyệt phát hành ETF giao dịch vật chất đầu tiên tại châu Á về tài sản ảo, nhằm đưa các cơ chế bảo vệ nhà đầu tư và quản lý rủi ro của thị trường tài chính truyền thống vào hệ sinh thái tài sản ảo. Trong giai đoạn này, trọng tâm của quản lý vẫn chủ yếu là kiểm soát rủi ro của hoạt động tài sản mã hóa, chưa bao phủ toàn diện các bối cảnh giao dịch rộng hơn.

Khi quy mô thị trường mở rộng và sự tham gia của nhà đầu tư tăng lên, năm 2022, Hồng Kông đã sửa đổi Luật Phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố (AMLO), và từ tháng 6 năm 2023 chính thức thực thi hệ thống cấp phép nhà cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa (VASP). Ủy ban Chứng khoán và Hối đoái (SFC) giám sát các tổ chức được cấp phép tham gia vào hoạt động trao đổi hoặc lưu giữ tài sản mã hóa. Hệ thống này yêu cầu tất cả các tổ chức hoạt động tại Hồng Kông cung cấp dịch vụ giao dịch hoặc lưu giữ tài sản mã hóa dưới dạng “trung gian”, như môi giới mua bán, vận hành thị trường, lưu giữ tài sản cho khách hàng, đều phải xin phép SFC. Các nền tảng được cấp phép phải tuân thủ các yêu cầu tương tự như dịch vụ chứng khoán, bao gồm cách ly tài sản khách hàng, đủ vốn, an toàn hệ thống, tuân thủ pháp luật và kiểm toán. Tuy nhiên, hệ thống này chỉ bao phủ các nền tảng điện tử và hoạt động tiếp xúc trực tiếp với tài sản khách hàng, chưa điều chỉnh các hoạt động OTC như cửa hàng tiền điện tử hoặc giao dịch qua quầy.

Để lấp đầy khoảng trống quản lý, từ tháng 2 đến tháng 4 năm 2024, Bộ Tài chính và Bộ Kho bạc Hồng Kông đã tổ chức các cuộc tham vấn về “Hệ thống cấp phép dịch vụ giao dịch ngoài sàn về tài sản mã hóa” lần đầu, dự kiến đưa các hoạt động giao dịch ngoài sàn thực thể vào phạm vi quản lý. Nội dung chính gồm trao đổi tiền tệ thực giữa tài sản mã hóa và tiền pháp định, cũng như dịch vụ chuyển tiền pháp định liên quan (ví dụ, quy đổi giữa BTC, USDT và đô la/Hồng Kông). Trong dự thảo “Đề nghị lập pháp điều chỉnh hoạt động mua bán tài sản mã hóa” ban hành tháng 6 năm 2025, chính quyền đã xây dựng một hệ thống cấp phép và quản lý thống nhất cho các nhà cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa, yêu cầu tất cả các tổ chức cung cấp dịch vụ giao dịch hoặc lưu giữ tài sản mã hóa tại Hồng Kông đều phải đăng ký hoặc xin giấy phép SFC, các ngân hàng và tổ chức thanh toán lưu trữ giá trị sẽ do Ngân hàng Dự trữ Hồng Kông (HKMA) giám sát. Đối với nhà phát hành stablecoin, nếu chỉ phát hành hoặc thu hồi trong thị trường sơ cấp và được HKMA chấp thuận, có thể được miễn trừ. Tháng 2 năm 2025, SFC còn phát hành “Lộ trình quản lý A-S-P-I-Re”, xác định rõ ràng rằng Hồng Kông sẽ xây dựng hệ sinh thái quản lý tài sản mã hóa vững chắc dựa trên năm trụ cột: “Tiếp cận, Bảo vệ, Sản phẩm, Cơ sở hạ tầng, Liên kết”.

Hồng Kông đang thúc đẩy quá trình quản lý tài sản mã hóa từ thử nghiệm từng phần chuyển sang toàn diện toàn chuỗi, hệ thống quản lý ngày càng hoàn thiện hơn.

4. Tác động tiềm năng của việc thực thi CARF đối với thị trường mã hóa Hồng Kông

Dựa trên hiểu biết về nguyên lý của khung CARF và xu hướng chính sách quản lý tài chính của Hồng Kông, bài viết sẽ từ góc nhìn của các chủ thể thị trường gồm nền tảng giao dịch tiền mã hóa, nhà đầu tư cá nhân, tổ chức lưu giữ và trung gian tài chính truyền thống, thảo luận về những ảnh hưởng có thể xảy ra sau khi CARF đi vào thực thi tại Hồng Kông.

4.1 Nền tảng giao dịch tài sản mã hóa

Nếu CARF được thực thi tại Hồng Kông, các nền tảng giao dịch tài sản mã hóa có giấy phép và các nhà cung cấp dịch vụ phù hợp khác có thể bị coi là RCASP. Các nền tảng này sẽ bị yêu cầu thực hiện thẩm định thuế cho khách hàng, xác minh quốc tịch cư trú thuế của khách hàng, và thu thập, gửi dữ liệu về tài khoản và giao dịch theo yêu cầu của CARF. Trên thực tế vận hành, nền tảng có thể cần cập nhật quy trình KYC, bổ sung trường dữ liệu, nâng cấp hệ thống nội bộ để tạo ra các báo cáo phù hợp. Việc thực hiện nghĩa vụ báo cáo có thể làm tăng chi phí tuân thủ và gánh nặng vận hành của nền tảng, đồng thời cũng giúp nâng cao khả năng xác minh khách hàng và kiểm soát nội bộ, tối ưu hóa môi trường giao dịch nội bộ.

4.2 Nhà đầu tư cá nhân

Nhà đầu tư cá nhân có thể là nhóm trực tiếp cảm nhận ảnh hưởng rõ rệt nhất sau khi CARF thực thi. Cụ thể, nếu nhà đầu tư là cư dân thuế của Hồng Kông, các giao dịch mua bán, trao đổi hoặc thanh toán tài sản mã hóa qua nền tảng địa phương sẽ không còn chỉ dừng lại ở bản ghi trong nền tảng, mà có thể tự động được trao đổi đến cơ quan thuế của các quốc gia khác. Nếu nhà đầu tư không phải là cư dân thuế Hồng Kông, thì khi thực hiện giao dịch qua RCASP của Hồng Kông, thông tin về tài khoản và giao dịch cũng có thể bị trao đổi đến cơ quan thuế nước họ. Nói cách khác, nhà đầu tư sẽ khó có thể trốn thuế dựa trên đặc tính phi tập trung và ẩn danh của các giao dịch mã hóa.

4.3 Tổ chức lưu giữ tài sản mã hóa

Ảnh hưởng của CARF đối với các tổ chức lưu giữ tài sản mã hóa phụ thuộc vào phạm vi hoạt động và loại hình dịch vụ của tổ chức đó. Nếu chỉ cung cấp dịch vụ lưu giữ đơn thuần như lưu trữ ví lạnh, báo cáo lưu giữ, không trực tiếp thực hiện các giao dịch mua bán, thì về lý thuyết có thể coi là “tổ chức tài chính lưu giữ”, thông tin báo cáo vẫn chủ yếu dựa vào các kênh như CRS. Nếu tổ chức lưu giữ đồng thời cung cấp dịch vụ môi giới mua bán hoặc trao đổi (ví dụ, nền tảng tích hợp lưu trữ và giao dịch), thì có thể nằm trong phạm vi RCASP, phải thực hiện các nghĩa vụ báo cáo theo CARF, xây dựng cơ chế thẩm định thuế và gửi dữ liệu cho khách hàng.

4.4 Ngân hàng và trung gian tài chính truyền thống

Mặc dù CARF chủ yếu điều chỉnh các RCASP cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa, không trực tiếp quy định ngân hàng và trung gian tài chính truyền thống, nhưng hệ sinh thái tuân thủ của lĩnh vực này cũng có thể bị ảnh hưởng. Ví dụ, ngân hàng khi thực hiện các yêu cầu AML hoặc KYC có thể cần hiểu rõ hơn xem khách hàng có thực hiện chuyển khoản lớn qua các giao dịch mã hóa hay không. Ngoài ra, các trung gian tài chính khi cung cấp dịch vụ quản lý tài sản, văn phòng gia đình cũng cần xem xét tài sản mã hóa trong kế hoạch thuế tổng thể.

5. Chiến lược ứng phó: Từ chờ đợi chuyển sang chủ động tuân thủ

Như đã đề cập, việc CARF đi vào thực tế có thể gây ra tác động rộng lớn đối với các chủ thể thị trường, bài viết đề xuất các chiến lược ứng phó khả thi:

Đối với nền tảng giao dịch mã hóa, có thể đánh giá trước xem hoạt động của mình có thuộc phạm vi RCASP hay không. Nếu phù hợp, nên chủ động xây dựng và hoàn thiện quy trình thẩm định khách hàng, cập nhật biểu mẫu thông tin khách hàng, thiết lập hệ thống thu thập và báo cáo dữ liệu bài bản. Trên thực tế vận hành, nền tảng cũng có thể tham khảo mô hình tuân thủ FATCA/CRS hiện tại, mua hoặc phát triển công cụ báo cáo phù hợp với XML Schema của CARF, và đào tạo nhân viên chuyên môn. Đồng thời, theo dõi sát các hướng dẫn cụ thể và tiêu chuẩn kỹ thuật của Cục Thuế Hồng Kông, duy trì liên lạc với cơ quan quản lý trong giai đoạn tư vấn lập pháp, sẵn sàng điều chỉnh quy trình để phù hợp quy định.

Đối với nhà đầu tư cá nhân, cần tổ chức hệ thống ghi chép lịch sử giao dịch, lưu giữ đầy đủ các chứng từ, hồ sơ chi phí, chứng từ phí dịch vụ để đảm bảo thông tin khai báo thuế đầy đủ, chính xác. Nếu có tài khoản tiền mã hóa tại Hồng Kông hoặc các khu vực pháp lý khác, cần dự phòng các nghĩa vụ khai báo về tài sản và thu nhập xuyên quốc gia, giảm thiểu rủi ro tuân thủ do sự không phù hợp giữa các hệ thống khai báo khác nhau. Khi chọn nền tảng giao dịch, ưu tiên các nền tảng có giấy phép hoặc giám sát chính thức để đảm bảo chất lượng dữ liệu và nghĩa vụ báo cáo ổn định hơn. Tổng thể, nhà đầu tư cần nâng cao nhận thức về quyền lợi cư trú thuế, nghĩa vụ khai báo, quy tắc trao đổi thông tin, và khi cần thiết, tìm đến chuyên gia thuế để được hỗ trợ.

Đối với tổ chức lưu giữ tài sản mã hóa, nếu hoạt động liên quan đến mua bán, trao đổi hoặc môi giới, cần xây dựng sớm các kênh lưu trữ và gửi dữ liệu giao dịch. Ngay cả khi chỉ cung cấp dịch vụ lưu giữ, cũng nên đánh giá phạm vi nghĩa vụ báo cáo dựa trên CARF và hệ thống CRS hiện tại, duy trì phân rõ các dòng hoạt động, hoàn thiện kiểm soát nội bộ.

6. Kết luận

Tổng thể, việc Hồng Kông giới thiệu CARF và đồng thời thúc đẩy sửa đổi CRS không chỉ là nâng cấp thể chế phù hợp xu hướng minh bạch thuế quốc tế, mà còn là bước tiến tự nhiên trong bối cảnh quản lý tài sản mã hóa ngày càng sâu sắc. Dựa trên các hệ thống trao đổi thông tin CRS, FATCA hiện có và khung quản lý cấp phép lĩnh vực tài sản mã hóa, Hồng Kông có điều kiện khả thi để triển khai CARF về mặt kỹ thuật và thể chế. Việc thực thi CARF dự kiến sẽ nâng cao đáng kể tính minh bạch thuế của thị trường tài sản mã hóa tại Hồng Kông, ảnh hưởng đến các nền tảng giao dịch, tổ chức lưu giữ, nhà đầu tư cá nhân và trung gian tài chính truyền thống. Trong quá trình thúc đẩy CARF, các chủ thể cần dựa trên vai trò của mình để chuẩn bị phù hợp. Khi luật pháp và các tiêu chuẩn kỹ thuật ngày càng rõ ràng, hệ thống quản lý tài sản mã hóa của Hồng Kông cũng sẽ bước vào giai đoạn phát triển hệ thống, vững chắc hơn.