15 phút 1,3 triệu đô la Mỹ, người luôn kiếm được tiền mãi mãi vẫn là họ.

Trong tuần mà Bitcoin rơi xuống dưới 82.000 USD, khẩu vị rủi ro trên thị trường giảm nhiệt nhanh chóng, hệ sinh thái Base lại đón nhận một “thí nghiệm” không quá sôi động nhưng đầy tranh cãi.

Jesse Pollak, người đứng đầu Base, đã phát hành token sáng tạo mang tên mình là $jesse với mục đích khám phá “liệu kinh tế sáng tạo có thể hình thành một cơ chế giá trị mới trên blockchain hay không”.

Tuy nhiên, sức nóng của cuộc thảo luận trên thị trường vẫn đến từ những cái tên quen thuộc: hai bot sniping trên chuỗi đã hoàn thành toàn bộ quá trình mua và bán đầu tiên.

Ý định ban đầu của JESSE: biến “giá trị thương hiệu cá nhân” thành tài sản có thể sở hữu chung

Đây không phải lần đầu tiên Pollak gây tranh cãi vì phát hành token. Từ tháng 4/2025, ông liên tục thực hiện các “thí nghiệm token nội dung” trên tài khoản cá nhân và tài khoản Zora chính thức của Base:

17/4/2025: Tài khoản chính thức của Base đăng tweet “Base is for everyone” và tự động mint thành token $BASE, vốn hóa giảm từ 16,9 triệu USD xuống còn 1,3 triệu USD chỉ trong 2 giờ, giảm 92%. Sau đó, Pollak thừa nhận đã trực tiếp phê duyệt bài đăng này và gọi đó là “thí nghiệm”, nhưng vẫn làm dấy lên nghi vấn thao túng thị trường.

Ông tiếp tục hàng loạt thí nghiệm mint tweet thành token. Theo thống kê, 40% token nội dung do ông phát hành đã giảm hơn 90%, chỉ có 3 token tăng trưởng giá trị.

Song song với việc phát triển token nội dung, Pollak còn cố gắng xây dựng hệ thống “token nội dung – token sáng tạo” trên Zora. Ông liên tục đặt ra câu hỏi cốt lõi: ảnh hưởng, sự chú ý và tác phẩm của nhà sáng tạo liệu có thể tạo ra một vòng lặp giá trị trực tiếp, bền vững hơn trên blockchain?

Theo ý tưởng của ông, lộ trình rất rõ ràng: nhà sáng tạo token hóa thương hiệu cá nhân, người hâm mộ nắm giữ token trở thành “cộng đồng lợi ích chung”, còn nhà sáng tạo sử dụng phần lợi nhuận này để tái đầu tư cho sáng tạo, tạo thành vòng khép kín.

Pollak nhiều lần nhấn mạnh, $JESSE là một “thí nghiệm văn hóa”, không phải sản phẩm đầu tư – nghe giống một hành động nghệ thuật hay thử nghiệm xã hội hơn là đầu cơ tài chính.

Tuy nhiên, các quy tắc giao dịch on-chain không bao giờ thay đổi chỉ vì lý tưởng. Khi thí nghiệm bắt đầu, nó nhanh chóng rơi vào một hệ thống tinh vi và tàn nhẫn hơn nhiều so với tưởng tượng của người sáng lập.

Bot sniping kiếm 1,3 triệu USD chỉ trong 15 phút

JESSE được phát hành theo mô hình “bơm thanh khoản một lần”:

• Tổng cung 1 tỷ token;
• Trong đó 500 triệu được bơm trực tiếp vào pool thanh khoản;
• Nhưng ngay trong block bơm thanh khoản, 260 triệu token đã bị hai người sniping quét sạch.

Theo dữ liệu từ Arkham Intelligence, hai người sniping này lần lượt lãi:

• 707.700 USD
• 619.600 USD

Tổng cộng hơn 1,3 triệu USD.

Một ví trong số này có thao tác rất điển hình:

• Dùng khoảng 67 ETH (191.000 USD) mua 7,6% tổng cung;
• Trả hơn 44.000 USD priority fee để giành ưu thế sắp xếp giao dịch;
• Sau khi giá tăng ngắn hạn, bán sạch và biến 67 ETH thành 303 ETH,
  lợi nhuận hơn 600.000 USD chỉ trong vài phút.

Đây là một cấu trúc “ai nhanh người đó thắng”:
Khi người dùng thường nhìn thấy biểu đồ giá, lợi nhuận đã bị rút sạch.

Nguyên nhân cốt lõi nằm ở cơ chế flashblocks được Base triển khai vào tháng 7.

Về lý thuyết, Base tạo một block mỗi 2 giây; nhưng thực tế, mỗi 2 giây lại được chia nhỏ thành các micro-block 200 mili giây. Ai giành được micro-block đầu tiên sẽ có lợi thế “arbitrage không rủi ro”.

Trong cấu trúc này, sniping không còn là cuộc chiến kỹ thuật mà là cuộc cạnh tranh tốc độ + chi phí. Bot nghe lệnh hợp đồng trước, phát hiện bơm thanh khoản lập tức đặt lệnh; giao dịch đi qua kênh riêng tới sequencer, bỏ qua public mempool; cuối cùng dùng priority fee cao để tranh thứ tự. Chỉ chênh lệch 200 mili giây đã quyết định lợi nhuận hàng trăm nghìn USD, trong khi người dùng thường chưa kịp xem biểu đồ giá.

Vì thế, biến động JESSE bị khóa ngay từ giây đầu: tăng vọt, rồi giảm hơn 30% khi bot xả hàng.

Đây là sự thiên lệch tự nhiên do flashblocks tạo ra – người nhanh có ưu thế tuyệt đối, người dùng bình thường bị loại khỏi vùng lợi nhuận.

Một số thành viên cộng đồng chỉ ra: dự án đã đóng API lấy thông tin cá nhân trên website chỉ trong phút đầu tiên JESSE lên sàn (có thể để ngăn bot lấy dữ liệu tự động). Tuy nhiên, biện pháp này có thể phản tác dụng: người dùng thường cần API này để lấy địa chỉ hợp đồng mua token, trong khi bot cao cấp thao tác trực tiếp trên hợp đồng thông minh, không cần website. Kết quả là, biện pháp này chỉ gây khó cho người dùng thường, còn bot lại bớt đối thủ cạnh tranh.

Hồi đầu năm, token BASE do Zora mint cũng từng rớt 90% chỉ trong vài phút mở bán. Nay JESSE tiếp tục bị sniping, điều này khiến nhiều người đặt câu hỏi: liệu thí nghiệm token sáng tạo có thoát nổi cái bóng của các cỗ máy arbitrage?

Tính đến thời điểm viết bài, giá JESSE giảm 32,24% trong 24 giờ qua, vốn hóa về 14,22 triệu USD, khối lượng giao dịch 4,78 triệu USD, tỷ lệ giao dịch/vốn hóa lên tới 33,6%. Con số này cao bất thường, cho thấy thị trường mang đậm màu sắc đầu cơ, dòng tiền chủ yếu giao dịch lướt sóng.

SocialFi mùa bear

Nếu đặt JESSE vào bức tranh lớn hơn, dễ nhận thấy SocialFi đang phân hóa rõ rệt trong mùa gấu. Token sáng tạo giống như quyền chọn chú ý, rất khó tích lũy giá trị dài hạn.

Ví dụ điển hình là Friend.tech đã nguội lạnh; các token cá nhân khác cũng gặp tình trạng tương tự: giá trị của chúng phụ thuộc vào độ nóng và cảm xúc thị trường, khi on-chain nguội đi, bên mua lập tức biến mất.

Ngược lại, hạ tầng lại thu hút được dòng vốn “kiên nhẫn” hơn.

Token nền tảng ZORA của Zora đã tăng trưởng mạnh sau khi được tích hợp sâu vào Base App – số lượng creator, lượng mint, tổng giao dịch đều tăng đồng bộ.

Điều này cho thấy thị trường đang dần loại bỏ bong bóng cảm xúc, giá trị chuyển từ “tài sản chú ý” cá nhân sang “công cụ tiện ích quy mô”. Khó khăn của JESSE nằm ở đây: token sáng tạo dựa vào sức nóng vốn mong manh, bởi sức mua của thị trường không thể duy trì chỉ nhờ những cú FOMO ngắn hạn.