Một đêm hè năm 1953 ở Los Angeles, Charlie Munger, 29 tuổi, ngồi trong căn hộ trống trải, tàn thuốc lá chất đầy gạt tàn. Nửa giờ trước, ông vừa ký xong đơn ly hôn, tài khoản ngân hàng chỉ còn lại ba con số; ba tháng trước, ông ôm hộp tro cốt của cậu con trai Teddy mới 9 tuổi, đứng giữa nghĩa trang trong cơn gió lạnh suốt cả một buổi chiều—bệnh bạch cầu những năm 1950 là lưỡi hái của tử thần, số tiền ông dành dụm suốt ba năm không đủ mua nổi một viên thuốc hiệu quả nào.

“Tôi tưởng mình đang xây dựng pháo đài cho cuộc đời, ai ngờ chỉ sau một đêm, ngay cả nền móng cũng sụp đổ.” Nhiều năm sau, ở tuổi 99, Munger ngồi trong phòng làm việc ở Omaha, đầu ngón tay lướt trên những bức ảnh cũ đã ố vàng, giọng nói không còn run rẩy như xưa nữa, “Người ta gọi tôi là ‘thánh nhân của giới đầu tư’, nhưng họ đâu biết, điều tôi học được đầu tiên không phải là kiếm tiền, mà là làm sao đứng dậy từ đống hoang tàn.”

1. Năm 29 tuổi, tôi hiểu: Sự hủy diệt của đời người, chưa bao giờ là chuyện “đột ngột” xảy ra

Munger sinh năm 1924 tại Omaha, tuổi thơ ông được phủ màu xám của Đại Khủng Hoảng—bác hàng xóm hôm trước còn khoe lãi chứng khoán, hôm sau đã xách vali biến mất nơi góc phố; văn phòng luật của cha ông thu nhỏ từ ba tầng xuống còn một phòng nhỏ, bánh mì trên bàn ngày càng mỏng.

“Lúc đó tôi đã hiểu: Mọi thứ bạn nghĩ mình có thể nắm giữ, đều chỉ là bong bóng.”

Khi trưởng thành, ông dốc sức thoát khỏi cảm giác “mất kiểm soát” đó: thi đỗ vào trường luật Harvard, mở văn phòng luật riêng ở Los Angeles, nghiên cứu cổ phiếu vào thời gian rảnh, dành dụm tiền mua nhà có vườn, cưới người con gái mình yêu, sinh ra Teddy—cậu bé có lúm đồng tiền khi cười, là “