Trong sự tiến triển của nền kinh tế số, công nghệ chứng minh không biết (ZK) đang đóng vai trò ngày càng quan trọng. Là một nhà nghiên cứu trong lĩnh vực Blockchain, tôi cảm nhận sâu sắc rằng công nghệ ZK không chỉ là một khái niệm kỹ thuật, mà còn là một cuộc cách mạng đang tái định hình toàn bộ hạ tầng của nền kinh tế số.

Quá trình phát triển của công nghệ ZK có thể được chia thành bốn giai đoạn:

1. Giai đoạn nghiên cứu lý thuyết (thập niên 1980 đến thập niên 2000): Trong giai đoạn này, zk-SNARK chủ yếu dừng lại ở giới học thuật, các nhà nghiên cứu tập trung vào việc giải quyết các vấn đề tính toán lý thuyết.

2. Giai đoạn chứng minh khái niệm (năm 2010): Các dự án như Zcash bắt đầu áp dụng công nghệ zk-SNARK vào các tình huống thực tế, chứng minh tính khả thi của nó trong việc bảo vệ quyền riêng tư.

3. Giai đoạn đột phá hiệu suất (thập kỷ 2020): Sự xuất hiện của các thuật toán như PLONK, FRI đã nâng cao đáng kể tính ứng dụng của công nghệ ZK, tạo nền tảng cho việc áp dụng rộng rãi của nó.

4. Giai đoạn bùng nổ thương mại hóa (sau năm 2024): Chúng tôi dự đoán, từ năm 2024, công nghệ ZK sẽ迎来 một làn sóng thương mại hóa thực sự, các ứng dụng cấp doanh nghiệp sẽ liên tục xuất hiện.

Hiện tại, chúng ta đang ở thời điểm then chốt cho việc thương mại hóa công nghệ ZK. Hiệu suất kỹ thuật đã đạt đến ngưỡng thực tiễn, nhu cầu thị trường đang tăng nhanh, trong khi môi trường quản lý cũng dần rõ ràng. Sự hội tụ của nhiều yếu tố này đã tạo ra cơ hội hiếm có cho việc áp dụng quy mô lớn công nghệ ZK.

Từ góc độ giá trị thương mại, công nghệ ZK chủ yếu thể hiện tiềm năng lớn trong hai lĩnh vực:

1. Thị trường bảo vệ quyền riêng tư: Dự kiến đến năm 2030, quy mô thị trường này sẽ đạt 65 tỷ USD. Công nghệ ZK có thể được áp dụng trong nhiều lĩnh vực như bảo vệ dữ liệu doanh nghiệp, kiểm toán tuân thủ và xác thực danh tính, trong khi vẫn bảo vệ thông tin nhạy cảm và thực hiện phân tích dữ liệu cần thiết cũng như xác thực danh tính.

2. Thị trường mở rộng hiệu suất: Mặc dù hiện tại chưa có dự đoán cụ thể về quy mô thị trường, nhưng tiềm năng của công nghệ ZK trong việc nâng cao hiệu suất Blockchain là rất lớn. Nó hứa hẹn sẽ giải quyết vấn đề khả năng mở rộng mà Blockchain hiện đang đối mặt, mở đường cho các ứng dụng rộng rãi hơn.

Với việc công nghệ ZK từ nghiên cứu học thuật dần chuyển sang ứng dụng thực tiễn, chúng ta đang chứng kiến một cuộc cách mạng thương mại thực sự. Điều này không chỉ thay đổi cách thức hoạt động của các doanh nghiệp mà còn mang lại động lực tăng trưởng mới cho toàn bộ nền kinh tế số. Đối với các nhà đầu tư và doanh nhân, việc theo dõi sát sao xu hướng phát triển của công nghệ ZK, tích cực khám phá các con đường thương mại hóa của nó, chắc chắn là một lựa chọn khôn ngoan.