Tổn thất không cố định

Tổn thất tạm thời là rủi ro đặc thù mà các nhà cung cấp thanh khoản đối diện khi tham gia các giao thức tạo lập thị trường tự động (AMM) trong lĩnh vực tài chính phi tập trung (DeFi). Rủi ro này phát sinh khi giá trị tương đối của các tài sản được cung cấp vào các giao thức AMM như Uniswap, SushiSwap hoặc Curve thay đổi so với thời điểm nạp vào. Khái niệm “tạm thời” ám chỉ rằng tổn thất này sẽ mất đi nếu giá tài sản quay về mức ban đầu; ngược lại, tổn thất sẽ trở thành vĩnh viễn nếu tài sản được rút ra sau khi giá đã biến động.

Cơ chế vận hành của tổn thất tạm thời dựa trên công thức tích số không đổi (x*y=k) mà các AMM áp dụng, đảm bảo tích số của các tài sản trong pool luôn giữ nguyên. Khi giá ngoài thị trường thay đổi, các nhà giao dịch arbitrage sẽ giao dịch với pool để cân bằng giá pool với thị trường. Điều này làm thay đổi tỷ lệ tài sản trong pool. Kết quả là nhà cung cấp thanh khoản có thể chịu lỗ so với việc chỉ giữ nguyên (HODL) tài sản. Khi biến động giá lớn, tổn thất tạm thời sẽ nghiêm trọng hơn. Ví dụ, nếu một tài sản tăng giá 100% so với tài sản còn lại, nhà cung cấp thanh khoản sẽ chịu tổn thất tạm thời khoảng 5,7%.

Tổn thất tạm thời có các đặc trưng quan trọng: Thứ nhất, chênh lệch giá càng lớn thì tổn thất càng nhiều, và tổn thất xảy ra bất kể biến động giá tăng hay giảm. Thứ hai, các cặp giao dịch có biên độ biến động lớn sẽ đối mặt với rủi ro tổn thất tạm thời cao hơn. Thứ ba, các giao thức thường bù đắp tổn thất này bằng phí giao dịch và phần thưởng token bổ sung, giúp việc cung cấp thanh khoản dài hạn vẫn có thể mang lại lợi nhuận trong nhiều trường hợp. Ngoài ra, một số giao thức như Curve đã phát triển mô hình AMM tối ưu cho tài sản ít biến động như stablecoin, qua đó giảm đáng kể tổn thất tạm thời.

Triển vọng tương lai của tổn thất tạm thời ghi nhận sự ra đời của các mô hình AMM mới, chẳng hạn như thanh khoản tập trung của Uniswap V3, cho phép nhà cung cấp cung cấp thanh khoản trong các khung giá cụ thể để quản lý rủi ro hiệu quả. Các mô hình phí linh hoạt hiện đang được triển khai. Những mô hình này tự động điều chỉnh phí dựa trên biến động thị trường. Bên cạnh đó, các chiến lược phòng hộ rủi ro chuyên sâu và sản phẩm bảo hiểm chuyên dụng đang được phát triển để giúp nhà cung cấp thanh khoản kiểm soát rủi ro tổn thất tạm thời. Khi hệ sinh thái DeFi trưởng thành hơn, dự kiến sẽ có thêm nhiều giải pháp đổi mới. Những giải pháp này nhằm giải quyết thách thức cố hữu này.

Tổn thất tạm thời thể hiện sự cân bằng nhạy cảm giữa rủi ro và lợi nhuận trong DeFi. Đây là đặc điểm bản chất của thiết kế AMM chứ không phải khiếm khuyết. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc người tham gia cần hiểu rõ các rủi ro tiềm ẩn. Dù còn nhiều thách thức, các giao thức AMM vẫn là nền tảng cốt lõi của DeFi, tạo điều kiện giao dịch phi tập trung cho hàng triệu người dùng. Đối với nhà cung cấp thanh khoản, việc hiểu rõ về tổn thất tạm thời và đánh giá lợi nhuận tiềm năng rất quan trọng. Họ cần đưa ra quyết định phù hợp với mức độ chấp nhận rủi ro của mình.