

Tài chính phi tập trung (DeFi) là bước chuyển căn bản từ hệ thống tài chính tập trung truyền thống sang nền tảng theo mô hình ngang hàng, dựa trên công nghệ blockchain. Bitcoin, đồng tiền mã hóa đầu tiên, ngày càng đóng vai trò trọng yếu trong quá trình này. Khi hệ sinh thái tiền mã hóa phát triển, việc tích hợp Bitcoin vào DeFi đã trở thành tâm điểm đổi mới, đặc biệt sau những nâng cấp công nghệ lớn giúp mở rộng khả năng của Bitcoin vượt khỏi chức năng lưu trữ giá trị và chuyển dịch thông thường.
Bitcoin DeFi là việc tích hợp Bitcoin vào các ứng dụng và dịch vụ tài chính phi tập trung. Trước đây, Bitcoin chủ yếu được biết đến như một tài sản kỹ thuật số an toàn để lưu trữ giá trị; tuy nhiên, với bản nâng cấp Taproot vào tháng 11 năm 2021, vai trò của Bitcoin trong DeFi đã được mở rộng mạnh mẽ. Cải tiến này đã tăng năng lực của Bitcoin ngoài giao dịch cơ bản, cho phép phát triển các ứng dụng DeFi gốc trong hệ sinh thái Bitcoin.
Trước Taproot, Bitcoin tham gia DeFi chủ yếu thông qua wrapped BTC (wBTC) trên Ethereum, cho phép người sở hữu Bitcoin tham gia các hoạt động DeFi của Ethereum mà vẫn giữ giá trị gốc. Việc tích hợp Bitcoin vào DeFi có nhiều điểm khác biệt so với Ethereum. Ethereum được thiết kế từ đầu với hợp đồng thông minh và ứng dụng phi tập trung là cốt lõi, còn Bitcoin lại phát triển các giải pháp lớp thứ hai như Lightning Network và Liquid Network để hỗ trợ chức năng DeFi. Những giải pháp này giúp nâng tốc độ xử lý và khả năng mở rộng, mang lại cho người dùng Bitcoin sự linh hoạt cao hơn trong các ứng dụng DeFi.
Ethereum vẫn là nền tảng chính của DeFi nhờ công nghệ blockchain hỗ trợ hợp đồng thông minh phức tạp và ứng dụng phi tập trung đa dạng: cho vay, đi vay, giao dịch ngang hàng. Tính mã nguồn mở của Ethereum thúc đẩy khả năng tương tác giữa các giao thức DeFi, trong khi Ethereum Virtual Machine (EVM) đảm bảo môi trường thực thi nhất quán, an toàn. Mặc dù DeFi trên Bitcoin còn non trẻ so với Ethereum, các đổi mới liên tục vẫn đang nâng tầm vai trò của Bitcoin trong tài chính phi tập trung.
Hệ sinh thái DeFi trên Bitcoin quy tụ nhiều dự án sáng tạo đang mở rộng giới hạn của mạng lưới này. Dưới đây là 9 dự án DeFi tiêu biểu, đại diện cho làn sóng phát triển tiên tiến nhất:
Taproot Assets được xây dựng nhằm mở rộng chức năng của Bitcoin, đặc biệt về hợp đồng thông minh và ứng dụng phi tập trung. Nền tảng này cho phép phát hành tài sản trên blockchain Bitcoin, nổi bật với khả năng nhận không đồng bộ và tính năng multiverse quản lý tài sản. Taproot Assets tích hợp Lightning Network để giao dịch nhanh, hỗ trợ xử lý tài sản thực như vàng và stablecoin, trở thành một trong những dự án DeFi nổi bật nhất hệ sinh thái Bitcoin.
Stacks ra đời để triển khai hợp đồng thông minh và ứng dụng phi tập trung trên nền tảng Bitcoin, nhanh chóng trở thành dự án DeFi dẫn đầu. Nền tảng này có token STX quản trị, ngôn ngữ Clarity cho hợp đồng thông minh và cơ chế đồng thuận proof-of-transfer (PoX). PoX tận dụng bảo mật của Bitcoin, cho phép người dùng nhận thưởng Bitcoin khi tham gia hệ sinh thái Stacks, khẳng định vị thế trong top dự án DeFi.
BitVM được phát triển nhằm tăng cường chức năng Bitcoin, bao gồm hợp đồng thông minh tương tự Ethereum nhưng vẫn giữ nguyên mã nguồn gốc. BitVM cung cấp hợp đồng Turing-complete trên Bitcoin, cho phép tính toán ngoài chuỗi với xác minh trên chuỗi, đồng thời hỗ trợ cầu nối BTC sang blockchain khác. Phương pháp này dựa trên ý tưởng optimistic rollups của Ethereum mà không cần sửa đổi lõi Bitcoin, mở ra tiềm năng sidechain không cần tin cậy, là điểm nhấn trong các dự án DeFi sáng tạo nhất.
SRC-20 là tiêu chuẩn token nâng cấp Bitcoin bằng cách tích hợp yếu tố từ ERC-20 của Ethereum và BRC-20 của Bitcoin. SRC-20 mở rộng Bitcoin ngoài vai trò lưu trữ giá trị, cho phép mã hóa token và tạo NFT trên blockchain. Token SRC-20 hỗ trợ nhúng dữ liệu đa dạng như hình ảnh, văn bản trực tiếp vào giao dịch Bitcoin. Tính bất biến là đặc điểm nổi bật: sau khi đúc, token SRC-20 không thể thay đổi. Dữ liệu lưu trong output giao dịch giúp token bất biến, dù chỉ phù hợp với hình ảnh nhỏ do hạn chế chi phí và dung lượng khối.
Ordinals mở rộng khả năng Bitcoin bằng cách cho phép tích hợp dữ liệu số như hình ảnh, văn bản lên blockchain qua nâng cấp SegWit và Taproot. Ordinals ghi dữ liệu duy nhất lên từng satoshi, đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin, khác với NFT truyền thống khi lưu trữ trực tiếp trên blockchain, không cần hợp đồng thông minh bên ngoài. Đổi mới này khơi dậy tranh luận về tắc nghẽn mạng và thay đổi công năng Bitcoin, đồng thời mở lối mới lưu trữ nghệ thuật số, trở thành dự án DeFi hàng đầu về NFT trên Bitcoin.
BRC-20 là tiêu chuẩn token mô phỏng ERC-20 của Ethereum, cho phép tạo token có thể thay thế trên mạng Bitcoin nhờ khả năng nhúng dữ liệu từ Taproot. Sử dụng inscription ordinal cùng JSON, BRC-20 cho phép tạo, triển khai và chuyển token trên Bitcoin. Sự phát triển này mở rộng chức năng Bitcoin, thu hút giao dịch và đầu cơ, đồng thời đặt ra thách thức về phí và hiệu suất mạng.
Badger DAO là nền tảng giải pháp phi tập trung kết nối Bitcoin với blockchain khác, chủ yếu là Ethereum. Dự án có Badger Builders do cộng đồng dẫn dắt phát triển giải pháp DeFi cho Bitcoin, token quản trị BADGER, hầm chứa SETT tối ưu tài sản Bitcoin và DIGG – đồng tiền mã hóa co giãn nguồn cung neo giá Bitcoin. Badger DAO tập trung phát triển các dự án liên quan đến Bitcoin trong DeFi.
Lightning Network giúp tăng khả năng mở rộng và tốc độ giao dịch Bitcoin bằng cách bổ sung một lớp riêng trên blockchain, giúp giao dịch nhanh hơn với chi phí thấp. Công nghệ này cho phép chuyển Bitcoin ngoài chuỗi, chỉ ghi nhận lên blockchain khi đóng kênh thanh toán, giúp giảm mạnh thời gian và phí giao dịch. Lightning Network giúp Bitcoin thực tiễn hơn cho giao dịch thường ngày và vi giao dịch, là dự án DeFi trọng yếu về mở rộng mạng Bitcoin.
Liquid Network cho phép nhà giao dịch, tổ chức thực hiện giao dịch Bitcoin nhanh, riêng tư và phát hành tài sản số. Nền tảng này hỗ trợ chuyển Bitcoin tức thì, phát hành tài sản số, quản lý tài sản token hóa qua Liquid Securities. Điểm nổi bật gồm Liquid Bitcoin (L-BTC) neo giá Bitcoin và Confidential Transactions tăng quyền riêng tư. Liquid Network cung cấp hạ tầng vững chắc cho hoạt động tài chính trên mạng Bitcoin, là dự án DeFi hàng đầu dành cho tổ chức.
DeFi trên Bitcoin đang đối mặt nhiều thách thức lớn cần vượt qua để các dự án hàng đầu có thể phát triển rộng rãi. Khả năng mở rộng là vấn đề then chốt: mạng Bitcoin chịu phí giao dịch cao, đặc biệt vào giờ cao điểm. Số giao dịch mỗi giây thấp hơn nhiều blockchain khác, gây nguy cơ tắc nghẽn và trì trệ.
Rào cản pháp lý cũng rất đáng kể. Sự không chắc chắn về quy định tiền mã hóa và DeFi kìm hãm tăng trưởng, hạn chế ứng dụng Bitcoin trên các nền tảng DeFi. Các quy định quốc tế có thể giới hạn khả năng mở rộng toàn cầu của dự án DeFi Bitcoin, tạo rào cản gia nhập tại nhiều khu vực.
Bitcoin còn gặp thách thức riêng do kiến trúc và triết lý thiết kế: không được xây dựng để hỗ trợ hợp đồng thông minh phức tạp như Ethereum, nên cần cách tiếp cận sáng tạo khi tích hợp tính năng DeFi nâng cao. Các nâng cấp như Taproot – giúp tăng tiềm năng DeFi – thường cần sự đồng thuận lớn và quá trình triển khai kéo dài, phức tạp.
Dù còn nhiều trở ngại, tiềm năng DeFi trên Bitcoin rất lớn. Lightning Network giải quyết vấn đề mở rộng, các tiến bộ kỹ thuật liên tục mở rộng chức năng DeFi trên mạng Bitcoin. Quy định minh bạch hơn, cùng các dự án do cộng đồng thúc đẩy, sẽ tạo môi trường thuận lợi cho DeFi Bitcoin phát triển. Dù chặng đường còn gian nan, tiềm năng đổi mới và mở rộng tiếp cận tài chính từ những dự án DeFi hàng đầu là rất rộng mở.
Các đổi mới trong hệ sinh thái Bitcoin tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển DeFi và NFT. BRC-20 và Ordinals là bước tiến công nghệ nổi bật giúp Bitcoin dễ tiếp cận, toàn diện hơn. Ordinals khuyến khích sáng tạo NFT với chi phí cạnh tranh so với nền tảng truyền thống, mở ra khả năng sáng tạo mới cho hệ sinh thái Bitcoin.
Tiêu chuẩn BRC-20 tăng khả năng kết nối giữa Bitcoin và Ethereum, thúc đẩy ứng dụng xuyên chuỗi sáng tạo, mở rộng tiềm năng tài chính phi tập trung. Việc tối ưu hóa phí, đơn giản hóa trải nghiệm người dùng của các công nghệ này giúp tăng tiện ích, khẳng định vị thế Bitcoin trên thị trường DeFi, NFT. Sự kết hợp giữa chức năng nâng cao, khả năng tiếp cận dễ dàng, cùng mức độ ứng dụng ngày càng tăng, đang biến đổi hệ sinh thái Bitcoin, góp phần mở rộng các dự án DeFi hàng đầu.
Vai trò của Bitcoin trong hệ sinh thái DeFi tiếp tục phát triển khi thị trường trưởng thành. Dù lịch sử DeFi trên Bitcoin còn khiêm tốn so với Ethereum, nhiều bước tiến đã đạt được nhờ công nghệ như Lightning Network, Liquid Network và các tiêu chuẩn token BRC-20, SRC-20. Chín dự án DeFi nổi bật đề cập trong bài là động lực then chốt đưa Bitcoin tiến xa hơn trong lĩnh vực DeFi thông qua tính năng mới và giải quyết thách thức mạng lưới.
Bất chấp các rào cản về phí giao dịch, giới hạn mở rộng, và bất ổn pháp lý, DeFi trên Bitcoin vẫn đầy tiềm năng. Các đổi mới như BRC-20, Ordinals tăng tính sáng tạo, khả năng tiếp cận, còn giải pháp lớp hai giải quyết vấn đề mở rộng. Khi cộng đồng tiếp tục thúc đẩy phát triển kỹ thuật và mở rộng hệ sinh thái, việc tích hợp Bitcoin vào tài chính phi tập trung chính là bước tiến lớn vượt qua vai trò lưu trữ giá trị số. Các đổi mới liên tục và dự án cộng đồng đầy hứa hẹn tạo triển vọng tươi sáng cho Bitcoin trong DeFi, với những dự án dẫn đầu hứa hẹn mở rộng thêm nhiều dịch vụ tài chính phi tập trung mới.
Aave và Uniswap là hai dự án DeFi dẫn đầu, nổi bật về dịch vụ cho vay và giao dịch phi tập trung, đồng thời sở hữu vốn hóa lớn và mức độ tin cậy cao từ cộng đồng người dùng.
Cardano (ADA), TRON (TRX) và Fantasy Pepe (FEPE) được nhận định có tiềm năng tăng trưởng 1000 lần vào năm 2025 nhờ công nghệ đột phá và hệ sinh thái phát triển mạnh.
Elon Musk sở hữu Bitcoin, Ethereum và Dogecoin. Ông đã công khai xác nhận đây là những khoản đầu tư tiền mã hóa chính của mình.
Dự án DeFi của Trump có tên World Liberty Financial (WLF), ra mắt ngày 15 tháng 10 năm 2025.











