Ordinals: NFT thế hệ mới trên blockchain – hướng dẫn cơ bản cho người mới

Lý thuyết ordinals ra đời đã tạo nên bước ngoặt cho hệ sinh thái Bitcoin, mang lại phương pháp hoàn toàn mới để tạo lập và quản lý hiện vật số ngay trên blockchain Bitcoin. Giao thức này đã thay đổi diện mạo ngành sưu tầm số bằng cách cho phép khắc vĩnh viễn, độc nhất trên từng satoshi – đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin. Công nghệ này ngày càng phát triển và được cộng đồng tiền mã hóa quan tâm, mở ra cả cơ hội lẫn thách thức, đồng thời định vị NFT ordinals như một đổi mới nổi bật trong lĩnh vực tài sản số.

TL;DR

Lý thuyết ordinals đưa ra hệ thống đánh số mới, gán mã nhận diện riêng cho từng satoshi dựa trên thứ tự đào và chuyển giao. Cách tiếp cận này cho phép khắc dữ liệu bất biến trực tiếp lên blockchain Bitcoin, tạo ra hiện vật số tương tự NFT. Điểm nổi bật có khắc lặp (recursive inscriptions), giúp vượt hạn mức dữ liệu bằng cách kết nối nguồn dữ liệu, mở rộng ứng dụng phức tạp trên chuỗi. Thị trường đã phản hồi tích cực: NFT ordinals trên Bitcoin thể hiện tiềm năng cạnh tranh với NFT Ethereum về khối lượng giao dịch và thị phần. Tuy nhiên, cộng đồng Bitcoin vẫn tranh luận về việc NFT ordinals có phù hợp với tầm nhìn ban đầu của mạng lưới hay không, cũng như tác động đến phí giao dịch và năng lực mạng.

Lý thuyết ordinals là gì?

Lý thuyết ordinals xây dựng phương pháp đánh số và theo dõi từng satoshi bằng hệ thống sắp xếp đầy đủ. Cách này gán số thứ tự cho satoshi dựa trên thứ tự thời gian đào và chuyển giao, với nhiều kiểu ký hiệu như số nguyên, thập phân, độ, phần trăm. Ý nghĩa của lý thuyết này vượt xa việc đếm số thông thường, vì nó đặt nền tảng cho phân loại độ hiếm dựa trên các sự kiện mạng Bitcoin, tạo ra hệ sinh thái NFT ordinals.

Hệ phân cấp độ hiếm trong lý thuyết ordinals gồm sáu nhóm, xác định theo tần suất hiện diện trên blockchain Bitcoin. Satoshi phổ biến chiếm đa số, tức là bất kỳ satoshi nào không phải đầu tiên trong khối. Satoshi không phổ biến đánh dấu khối mới, xuất hiện khoảng 144 lần mỗi ngày. Satoshi hiếm báo hiệu giai đoạn điều chỉnh độ khó, xuất hiện mỗi 2.016 khối hay gần hai tuần một lần. Satoshi sử thi gắn với các kỳ halving, xuất hiện mỗi 210.000 khối, khoảng bốn năm một lần. Satoshi huyền thoại xác định chu kỳ thị trường từ một kỳ halving đến kỳ tiếp theo. Satoshi thần thoại là loại hiếm nhất, chỉ có satoshi đầu tiên của khối Genesis thuộc nhóm này. Đặc biệt, bản khắc ordinals genesis do Casey Rodarmor thực hiện cuối năm 2022 với hình đầu lâu pixel art đã trở thành biểu tượng khởi đầu cho văn hóa ordinals và phong trào NFT ordinals.

Cách hoạt động của khắc ordinals

Khắc ordinals là cơ chế nhúng vĩnh viễn nội dung số lên blockchain Bitcoin, tạo hiện vật số bất biến mà không cần token hay sidechain riêng biệt. Quá trình này dựa vào lý thuyết ordinals để liên kết dữ liệu duy nhất với từng satoshi, đảm bảo tính xác thực và chuyển giao dễ dàng qua giao dịch Bitcoin thông thường. Cơ chế khắc sử dụng taproot script-path spend scripts, giúp lưu trữ dữ liệu trên chuỗi hiệu quả, biến NFT ordinals thành hiện thực trên Bitcoin.

Kỹ thuật triển khai gồm quy trình cam kết/tiết lộ hai bước. Người dùng tạo taproot output cam kết vào script chứa nội dung cần khắc, sau đó chi tiêu output để tiết lộ nội dung lên blockchain, giúp nội dung truy cập vĩnh viễn. Nội dung được đóng gói qua cấu trúc envelope tiêu chuẩn để dễ truy xuất và phân tích. Sau khi khắc, nội dung có thể lấy từ máy chủ web như trang web thường và kết hợp với bản khắc khác để tạo tác phẩm phái sinh. Lưu trữ trên blockchain đảm bảo nội dung khắc luôn toàn vẹn và xác thực, khác biệt với NFT truyền thống.

Làm sao để tạo khắc ordinals?

Việc tạo khắc ordinals phù hợp với mọi trình độ kỹ thuật nhờ nhiều lựa chọn khác nhau. Người mới có thể dùng nền tảng giao diện thân thiện, hệ thống sẽ tự xử lý kỹ thuật, giúp nhà sáng tạo chỉ tập trung vào nội dung khi tạo NFT ordinals. Người dùng trung cấp có thể khai thác tài nguyên phát triển như Ordinals API trên kho mã nguồn mở, tài liệu và cộng đồng hỗ trợ đầy đủ.

Người dùng nâng cao có thể thực hiện khắc trực tiếp theo quy trình kỹ thuật chi tiết: chọn nội dung, tạo cấu trúc envelope, tạo taproot output qua ví Bitcoin tương thích, xây dựng giao dịch đúng nguyên tắc ordinals rồi phát lên mạng Bitcoin. Sau khi giao dịch cam kết xác nhận, người dùng chi tiêu taproot output để tiết lộ nội dung khắc trên chuỗi. Việc này giúp NFT ordinals xuất hiện công khai và lưu trữ vĩnh viễn qua taproot script-path spend scripts, đảm bảo không thể thay đổi hay xóa bỏ.

Sự ra đời của khắc lặp (recursive inscriptions)

Khắc lặp là bước tiến quan trọng, giải quyết các vấn đề về phí giao dịch và không gian khối. Công nghệ này cho phép phát triển phần mềm phức tạp hoàn toàn trên chuỗi Bitcoin nhờ kỹ thuật kết nối dữ liệu thông qua các lần gọi tuần tự. Khắc lặp vượt qua giới hạn 4 MB lưu trữ dữ liệu bằng việc tạo mạng lưới nguồn dữ liệu liên kết, mở rộng khả năng NFT ordinals.

Điểm đột phá là khả năng lấy và tích hợp dữ liệu từ các bản khắc cũ vào bản mới, xóa bỏ giới hạn lưu trữ. Nhà phát triển có thể xây dựng phần mềm toàn bộ trên chuỗi bằng cách liên kết dữ liệu qua chuỗi lệnh, mở rộng tiềm năng ứng dụng phức tạp trên Bitcoin. Công nghệ này tăng cường khả năng tương tác trong mạng Bitcoin và làm giàu hệ sinh thái NFT ordinals. Khi cộng đồng phát triển tiếp tục khám phá khắc lặp, nhiều ứng dụng mới sẽ xuất hiện, có thể thay đổi vai trò của Bitcoin vượt ra ngoài chức năng chuyển giá trị.

Bitcoin có thể vượt Ethereum NFT về thị phần?

Cạnh tranh giữa NFT ordinals trên Bitcoin và NFT Ethereum cho thấy thị trường rất sôi động. Ethereum vẫn giữ vị trí dẫn đầu về tổng doanh số NFT, nhưng Bitcoin đã cho thấy sức cạnh tranh về doanh số NFT vào nhiều thời điểm, theo các nền tảng phân tích blockchain. Điều này cho thấy NFT ordinals trên Bitcoin đã có thị phần đáng kể trong lĩnh vực sưu tầm số.

Mốc vượt 21 triệu bản khắc NFT ordinals trên Bitcoin cho thấy tốc độ tăng trưởng nhanh và cộng đồng phát triển mạnh mẽ. Sự xuất hiện của các tổ chức hỗ trợ giúp các nhà phát triển cốt lõi duy trì và phát triển giao thức tốt hơn. Sự hậu thuẫn này giúp củng cố tính bền vững và phát triển của giao thức. Sự quan tâm thực sự từ cộng đồng người mua bán chứng minh NFT ordinals đang phát triển mạnh, buộc cộng đồng Ethereum phải chú ý sát sao đến quá trình phát triển của ordinals.

Các dự án DeFi trên Bitcoin

Đà phát triển của Bitcoin đã đưa khắc và ordinals thành chủ đề nổi bật trong lĩnh vực tài chính phi tập trung. Cộng đồng liên tục bàn luận về khả năng ứng dụng khắc trong các dự án DeFi trên Bitcoin, dựa trên các cải tiến như Lightning Network và wrapped Bitcoin. Những người lạc quan kỳ vọng khắc sẽ đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái DeFi của Bitcoin, với NFT ordinals trở thành yếu tố chủ chốt.

Tiềm năng tích hợp trải rộng nhiều ứng dụng DeFi, từ xác thực danh tính đến mã hóa tài sản. Khi hạ tầng DeFi Bitcoin phát triển, khắc có thể tăng thêm tiện ích cho hệ thống và cải thiện trải nghiệm người dùng. Tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ về giới hạn kỹ thuật và sự đồng thuận cộng đồng về trường hợp sử dụng. Sự giao thoa giữa NFT ordinals và DeFi là nơi đổi mới diễn ra, cần cân bằng giữa khả năng kỹ thuật và nguyên tắc bảo vệ mạng lưới.

Cộng đồng Bitcoin chia rẽ

Cộng đồng Bitcoin chia rẽ sâu sắc về ý nghĩa của khắc ordinals đối với tương lai mạng lưới. Người ủng hộ xem NFT ordinals là bước tiến giá trị, mở rộng khả năng của Bitcoin vượt khỏi chức năng chuyển giá trị, mang đến các giải pháp tài chính mới và thu hút người dùng mới. Quan điểm này nhấn mạnh sự phát triển công nghệ và thích ứng với nhu cầu thị trường.

Ngược lại, những người hoài nghi cho rằng ordinals đi ngược tầm nhìn ban đầu của Satoshi Nakamoto về Bitcoin như hệ thống tiền điện tử ngang hàng. Họ lo ngại cấu trúc độ hiếm sẽ chiếm không gian blockchain và làm phí giao dịch tăng, ảnh hưởng đến chức năng trao đổi chính của Bitcoin. Những quan điểm trái ngược này phản ánh sự căng thẳng giữa bảo vệ nguyên tắc nền tảng của Bitcoin và chấp nhận đổi mới công nghệ như NFT ordinals. Sự phát triển của giao thức đòi hỏi nghiên cứu và cân nhắc kỹ lưỡng cho những ai muốn tham gia vào thị trường khắc ordinals.

Có gì mới?

Các cập nhật gần đây giúp hệ sinh thái ordinals dễ tiếp cận và hoạt động hiệu quả hơn. Nhiều ví tiền mã hóa hiện hỗ trợ NFT ordinals, bao gồm khắc lặp từ nhiều nền tảng, đồng thời cho phép kết nối thiết bị phần cứng qua ứng dụng di động và trình duyệt. Tích hợp này giúp quản lý Bitcoin, ordinals và token BRC-20 trong một tài khoản, đơn giản hóa trải nghiệm với hệ thống địa chỉ hỗ trợ Native Segwit và Taproot.

Nhiều công ty blockchain lớn thông báo sẽ triển khai dịch vụ nhận diện phi tập trung dựa trên khắc ordinals để xác thực danh tính không cần tin cậy, không thể bị thay đổi trên mạng Bitcoin. Ứng dụng này cho thấy tiềm năng NFT ordinals vượt ra ngoài lĩnh vực sưu tầm số, mở rộng sang các dịch vụ hạ tầng quan trọng. Những cập nhật này báo hiệu sự chấp nhận rộng rãi và tích hợp công nghệ ordinals vào ví tiền mã hóa và ứng dụng doanh nghiệp, thúc đẩy đổi mới và mở rộng khả năng sử dụng trong tương lai.

Kết luận

Ordinals trên Bitcoin là bước chuyển lớn trong ngành sưu tầm số và công nghệ blockchain, mang lại cơ chế tạo hiện vật độc nhất, bất biến trên blockchain phi tập trung bảo mật nhất thế giới. Lý thuyết ordinals thiết lập hệ phân loại độ hiếm đầy đủ từ satoshi phổ biến đến satoshi thần thoại duy nhất của khối Genesis, mỗi loại đều có giá trị riêng trong hệ sinh thái NFT ordinals. Khắc lặp mở rộng đáng kể khả năng ứng dụng phức tạp trên chuỗi bằng cách vượt qua giới hạn dữ liệu truyền thống.

Diễn biến thị trường cho thấy NFT ordinals trên Bitcoin cạnh tranh trực tiếp với NFT Ethereum, với số lượng người mua bán ngày càng tăng xác nhận sự phát triển thực chất của hệ sinh thái. Việc ví tiền hỗ trợ khắc lặp giúp tiếp cận dễ dàng hơn và kết nối các cộng đồng. Tuy nhiên, cộng đồng Bitcoin vẫn chưa thống nhất về việc ordinals có phù hợp với nguyên tắc nền tảng của mạng lưới, nhất là với tác động lên năng lực mạng và phí giao dịch.

Cân bằng giữa đổi mới và bảo vệ chức năng cốt lõi của Bitcoin là thách thức liên tục, cần đối thoại cộng đồng và hoàn thiện kỹ thuật. Dù còn tranh cãi, khắc ordinals cho thấy tiềm năng mở rộng ứng dụng Bitcoin và thu hút các trường hợp sử dụng đa dạng. Khi công nghệ trưởng thành, NFT ordinals có thể ảnh hưởng lớn tới tiến trình phát triển Bitcoin và thay đổi cách sở hữu tài sản số. Người tham gia tiềm năng nên nghiên cứu kỹ và cân nhắc mọi cơ hội, rủi ro trước khi bước vào thị trường khắc ordinals.

FAQ

NFT ordinals là gì?

Ordinals là NFT Bitcoin độc đáo, được tạo bằng cách gắn dữ liệu lên từng satoshi trên blockchain Bitcoin. Đây là phương thức mới để tạo và giao dịch tài sản số trực tiếp trên mạng Bitcoin.

Ordinals có phải là một loại NFT không?

Đúng vậy, Ordinals là một loại NFT phát hành trên blockchain Bitcoin. Chúng thường được gọi là hiện vật số và có đặc điểm riêng biệt so với NFT truyền thống.

Làm sao để mua NFT ordinals?

Cài đặt ví hỗ trợ Ordinals, kết nối với marketplace NFT, duyệt các ordinals đang bán và mua ordinals mong muốn bằng Bitcoin.

Ordinals có ý nghĩa gì trong lĩnh vực tiền mã hóa?

Trong tiền mã hóa, Ordinals là mã định danh riêng cho từng satoshi trên Bitcoin, cho phép khắc dữ liệu trực tiếp và tạo NFT Bitcoin trên blockchain.